Zagreb’de Gezilecek Yerler

Son güncelleme tarihi: 27 Ocak 2019

Eskiden Zagreb denildiği vakit aklıma gelen birinci şey genelde Cibona olurdu. Sonra Lili Marlen Türküsü vs. gelirdi. Buranın diğer şeyler de hatırlatması için bir ziyarette bulunmam gerekiyormuş demek ki.

Zagreb öteki birçok Avrupa kenti üzere ortasından ırmak geçen bir yer. Fakat kentin merkezi büsbütün Sava Nehri’nin kuzey kısmında. Güney tarafında turistik bir yer bulunmuyor, daha çok yeni yerleşimler, AVM’ler, Arena Zagreb vs. var. Görmek isteyebileceğiniz her yer kuzeyde, hatta birçok üst kent denen kısımda. Bu kuzeyin de kuzeyini bir dağ sırası çeviriyor.

Zagreb’e Nasıl Gidilir?
THY’nin Zagreb’e tertipli seferleri var. Öte yandan yakındaki kentlerden, yani Hırvatistan’ın öteki kentleri, Saraybosna, Ljubljana, Belgrad üzere yakın yerlerden otobüsler var. Tekrar kentin faal bir tren istasyonu (Glavni kolodvor) bulunuyor. Bu noktada Hırvatistan’ın 2017 Haziran itibariyle hala Schengen vizesinde istisna pozisyonunda olduğunu hatırlatayım. Tek cümleyle özetlemek gerekirse, geçerli bir Schengen vizesiyle Hırvatistan dahil tüm Schengen bölgesini dolaşabilirsiniz, fakat Hırvatistan vizesiyle yalnızca Hırvatistan’a gidersiniz. Bu yüzden boşuna uğraşmamak ismine devam eden bir Schengen’iniz varken Hırvatistan planı yapmanızı öneririm.

Zagreb’de görülebilecek yerlere geçmeden evvel Hırvatistan’da gördüğüm en olağanüstü yerin Plitvice Gölleri olduğunu tekrar hatırlatayım. Zagreb’e 2.5 saat uzaklıktaki bu tabiat mükemmelinde geçirdiğim günle ilgili müşahedelerimi daha evvel yazmıştım, Plitvice yazıma da göz atabilirsiniz. Ayrıyeten kısa not, 2017 Haziran itibariyle 1 Hırvat Kunası yaklaşık 55 kuruştu.

Şehrin turistik merkezinin, kentin asıl merkezi olan Ban Josip Jelačić meydanının çabucak üst tarafında yer aldığını baştan belirteyim. Üst kent ‘Gornji grad’ ismiyle geçiyor. Ban Josip Jelačić’ten kentin her yerine ulaşan tramvaylar kalkıyor. Birçok dükkanın bulunduğu caddeler daima buraya bağlanıyor. Acıktığınızda etraftaki dükkanlardan dilim pizza alabilirsiniz mesela, ya da restoranlardan ‘Ćevapi u somunu’ isminde ekmek ortası köfte formatında yemekler yiyebilirsiniz. Müze, görülebilecek yerlerin değerli kısmı, restoranlar da bu kısımda toplanmış.

Şehrin sembollerinden olan katedral, buranın en görkemli yapılarından. 1880’de yaşanan zelzele yüzünden büyük ölçüde hasar görmüş, lakin bilhassa Yugoslavya’nın dağılmasından sonra tekrar eski haline getirilmiş. Dışarıda bir köşede zelzele saatinde durmuş saati de görebilirsiniz. Katedralin içine pek birşey diyemiyorum, hoş ancak eşsiz değil.

Zaten benim için birçok dini yapı artık eşsiz değil, lakin Zagreb’deki Aziz Mark Kilisesi (Sv. Marka) biraz ayrılabilir. Macaristan’ın Mátyás Kilisesi üzere renkli seramiklerden müteşekkil rengarenk çatısı çabucak dikkat çekiyor. Çatıda Zagreb kentinin ve eski Dalmaçya Krallığı’nın armaları bulunuyor. Kentin en çok fotoğrafı çekilen yerlerinden biri hiç elbet.

Buraya çıkan yokuşta kentin tahminen de asıl simgesi bulunuyor. Kamenita vrata (Taş kapı ya da Stone Gate), kentin ortaçağdan kalma kısmı Gradec’e eski giriş çıkış noktalarından hala ayakta kalmayı başarmış olanı. Kapının altında küçük bir şapel var, şapelde ise her Zagrebli’nin önünden geçerken hürmetlerini sunduğu ünlü Meryem ve İsa tablosu… Tablonun şöyle bir kerameti varmış: 1731’de çıkan bir yangınla Zagreb’in büyük kısmı yok olmuş. Kapının çabucak üstünde yaşayan Bayan Modlar’ın konutu de yanıp kül olmuş. Yalnızca bu tablo, enkazın ortasından mucizevi bir formda sağlam çıkmış. Bunun üzerine Modlar kapıya bir şapel yaptırmış, bu tablo da oraya konmuş. Bir kilise üzere oturacak sıralar da var. Kent halkı tabloyu bir hami olarak kabul ediyor ve buraya yolu düşen herkes önünden geçerken bir mum yakıyor, en makûs haç çıkarıyor. Epeyce maneviyatı yüksek bir ortam var açıkçası bu köprüaltı üzere yerde, siz de geçerken sessiz ve saygılı olma gereksinimi hissediyorsunuz.

Zagreb’in en enteresan müzesi herhalde Bitmiş Münasebetler Müzesi’dir (Museum of Broken Relationships). 2003’te yollarını ayırmış Zagreb’li Olinka Vištica ve Dražen Grubišić’in fikrinden doğmuş bu müzede dünyanın dört bir yanından gelen, bitmiş bağlantı anıları sergileniyor, öyküleriyle birlikte. Plak, kaleci eldiveni, basketbol forması, kartpostal, çeşit çeşit ikramlar, giysiler, hatta bir adet balta üzere birçok modül müzenin koleksiyonunda yer alıyor. Ben müzeye girmeden evvel burada yalnızca ayrılmış eş ve sevgililere ilişkin eşyaların olduğunu düşünmüştüm, fakat anne-baba ve çocukların, hatta hiçbir vakit sevgili olmamış, birbirlerini bile görmemiş, ancak bir formda ortalarında bir bağ kurulmuş ve kopmuş şahısların de anıları var. Farklı bir müze görmek isteyenlere öneririm, girişi 30 kuna.

Şehir müzesi olağanda 30 kunaymış fakat kentin doğum günü erdemine beleş girdim. Müzede arkeolojik kalıntıların olduğu kısım ve akabinde gelen kentle ilgili anıların olduğu kısımlarda dikkatimi çeken, Aziz Mark Kilisesi’nin sunak ve süslemelerin motamot taşındığı yerdi benim için. Sonlardaki çağdaş kısımlar, örneğin animasyon sinema atölyesi ve siyasi parti afişleri de ilgi cazipti. Hoş bir müze olduğunu düşünüyorum. Birtakım yerlerinde İngilizce açıklama ezası olsa da görülesi müzelerden bence. Avrupa’nın kent müzesi mantığını seviyorsanız Zagreb’dekini de ziyaret edebilirsiniz.

Hırvatistan Tarih Müzesi de görülebilir yerler ortasında olabilirmiş, fakat maalesef benim gittiğim vakitte 2 tane sergiden diğer birşey yoktu. Biri Dubrovnik kuşatması üzerineydi ki birebiri Dubrovnik’te Srd Tepesi’ndeki kalede de mevcut. Sırp-Karadağ askerlerinin 1991’de başlattığı, yüzlerce kişinin ölmesine neden olmuş, tarihi kent merkezine önemli hasarlar vermiş kuşatma hakkında bilgi veren, orada ölmüş askerlerin eşyalarının da sergilendiği stant, müzenin asıl kısmı. Bir de küçük bir portre standı var, Avusturya-Macaristan Kraliçesi Maria Theresa ve akrabalarının portrelerinden oluşan. Bu müzeyi görmeseniz de olur açıkçası, girişi 10 kuna.

Biraz da Old town dışına çıkalım. Kent merkezindeki standart yerler kadar dağ bayır tırmanmayı seven biriyseniz Zagreb’de Medvedgrad’a gitmenizi öneririm. Burası kenti çevreleyen zirvelerden birinin üzerine kurulmuş bir Orta Çağ kalesi ve kale içindeki kalıntılarından ibaret. Çok küçük bir bölgeden bahsediyorum, kalenin kente bakan kule kısmı, bir küçük kilisesi, ve su deposu kalıntısı var, surların ortasında küçük bir bölgeden bahsediyorum. Zagreb görünümü var, lakin biraz uzak olduğından pek net değil. Buraya gelmenin asıl hoşluğu, hele yürüyerek geliyorsanız, etraftaki dağ yolu ve ormanların tadına varabilmek bence, yoksa pek akıl karı değil. Kent merkezinden kalkan 14 numaralı tramvayın son durağı Mihaljevac’tan üst, kuzeye giden otobüslerle biraz yakına gidebilirsiniz lakin sonunda tırmanış yeniden size kalıyor. Gelenler genelde otomobille gelmiş. Tüm yolu yürümek isterseniz, Mihaljevac’tan takriben 10 km kadar, tırmanışların çoğunlukta olduğu bir yolu yürümeyi göze almanız gerekiyor. Lakin çok keyifli bir yol olduğunu söylemeliyim. Medvedgrad bileti de 15 kuna.

Günümüzde kentin ticaret ve çalışma hayatının merkezi haline gelmiş alt kent (donji grad) kısmında ise parklar, plazalar ve okullar daha fazla yer tutuyor. Zagreb’in en büyük ve kıymetli müzesi de bu tarafta. Mimara Müzesi, hem tarihi hem de sanatsal açıdan Hırvatistan sonları içindeki en kıymetli yapıtları sergiliyor. Burayı müze gezicilerine kesinlikle öneriyorum. Giriş 40 kuna.

Hırvatistan denince, akıllara gelen isimlerden bir tanesi Dražen Petrović oluyor, en azından benim üzere basketbolseverler için öyledir kesinlikle. Petrović her ne kadar Šibenikli olsa da Avrupa ve Dünya basketbol sahnesine çıkışı KK Zagreb (Cibona) yıllarında olmuştu, bu yüzden bir manada Zagreb’in de evladı diyebiliriz. Mezarı da biraz sonra anlatacağım Mirogoj’da aslında.

Petrović hiç elbet Hırvatistan’ın ulusal kahramanlarından. Kentin basket grubu Cibona Zagreb’in kent merkezindeki salonuna Petrović’in ismi verilmiş. Salonun önünde de hoş bir heykeli var. Bu üçgeni tamamlayan ise Petrović anısına açılmış müze. Burada 29 yıllık kısa ömründe kazandığı her şey var, madalyalar, mükafatlar, ayrıyeten maç biletleri, okul karneleri, fotoğraflar, formalar vs… Basketbola meraklıysanız ve Petrović ismini duyduysanız kesinlikle gitmenizi öneririm. Müzenin koleksiyonuna büyük katkısı bulunmuş Dražen’in annesi Biserka Petrović de müzeyle faal olarak ilgilenmekte. Şayet denk gelirseniz kendisiyle tanışıp fotoğraf da çektirebilirsiniz. Müzeye giriş 20 kuna, yeniden Petrović’in ismi verilmiş küçük meydanda (Trg Dražena Petrovića)
bulunuyor. Merkeze yakın sayılır, tramvayla gitmek isteyenler için Studentski centar durağını önereyim. Hazır buraya gelmişken tam karşıdaki Nikola Tesla Teknik Müzesi’ni de merak edenler görebilir.

Şehrin merkezinde, Ban Jelačić’in tam karşısında, yolun köşesinde küçük ancak çok özel bir müze var: Budi Ponosan… ‘Gururlan’ demekmiş (Allahım nasıl da Türkiye’ye emsal hamasi hareketler). Hırvatistan Ulusal Futbol Grubu anısına açılmış yakın geçmişte. Elde ettikler muvaffakiyetler ve başarısızlıklar, değerli maçlar, eski formalar üzere futbolu yakından takip edenlerin hafızalarında hala çok taze olan anılar var. Türkiye’den gelmiş biri olarak müzede gördüğüm iki şey tebessüm ettirdi: Biri Alen Bokšić’in Türkiye’yle oynadığı Euro ’96 küme maçında giydiği 11 numaralı forma… Onun yerine oyuna giren Goran Vlaović’in -Alpay’ın düşürmemesi sonucu- attığı golü herhalde o maçı izleyip de unutabilmiş olan yoktur. Bir de Euro 2008 var, ekranlarda eski maçlar dönerken Türkiye maçını gördüm. Semih’in attığı golden ve kaybedilen yarı finalden ‘Depresija’ (Bunalım) diye bahsetmişler. Doğal Beşiktaş’ın daima Dinamo Kiev’le eşleşmesi üzere Türkiye’nin de Hırvatistan’la eşleşme durumu var, bu türlü olunca bu müze bir manada Türkiye futbol tarihinin de kimi satırbaşlarını işaret etmiş oluyor. Futbolseverlere burayı tavsiye ederim.

Mezarlık gezmeyi sevenler için Zagreb’de çok özel bir durak var. Mirogoj Mezarlığı, Zagreb’in en bilinen mezarlığı diyebilirim. Epeyce da görülesi bir yer bence. Mezarlığın girişi aslında çok hoş, ayrıyeten son derece planlı inşa edilmiş içerisi. Mezarlar geometrik bir halde sıralanmış, mesela bizim Aşiyan üzere sıkışık değil yani. Mezar taşları son derece sade, Père Lachaise ya da Lviv’deki Lychakiv üzere mükemmel heykeller yok. Genelde aile kabristanı halinde mezarlar. Mezarlığın çabucak yanında kilise ve krematoryum da bulunuyor. Şayet benim üzere şanslıysanız, oraları dolaşırken bir cenaze merasimine denk gelip seremoniyi uzaktan seyredebilirsiniz de. Cenaze bandosu önden geliyor, gerisinden cenaze alayı onu izliyor. Mezarın başında peder duasını ettikten sonra mezara çiçekler bırakılıyor ve gelenler, rahmetlinin yakınlarına başsağlığı diliyor. Bu sırada muhabbete dalan bando üyeleri, sizi nasıl bir hayatta olduğumuza dair yine uyandırıyor, tıpkı formda yeni bir rahmetliyi alacak mezarların üstündeki beton blokların personeller tarafından kesilmesini izleyebiliyoruz. Hepimiz bir gün oraya gideceğiz, herkes de işini yapıyor nihayetinde. Öte yandan burası Hırvatistan tarihinde yer etmiş kıymetli insanların gömüldüğü bir yer olarak da biliniyor. Esasen girişteki kemerin çabucak ardında büyük bir yer ayrılmış Hırvatistan’ın ilk devlet başkanı Franjo Tuđman’ın mezarını kaçırmak imkansız. Onun dışında üstte da bahsettiğim üzere Dražen Petrović’in de mezarı burada yer alıyor. Gitmek için kent merkezinden tramvaya binip Mihaljevac istikametinde Gupčeva zvijezda durağında inebilirsiniz.

Zagreb’de Ulaşım
Hazır tramvay demişken ulaşımdan biraz bahsedeyim. Söylediğim üzere kentin merkezinde ana ulaşım aracı tramvay, biraz dış taraflarda otobüsler de mevcut. Tramvaylar rastgele bir araç üzere trafikte gidiyor, ışıklarda duruyor, önünde ve ardında araçlar olabiliyor. Tramvay bileti 4 kuna, geçerlilik müddeti 25 dakika. Aman dikkat, bilhassa tren garı civarında tramvayda bilet denetimi oluyor, bir gün evvel biletsiz 3-4 defa binmemde sorun çıkmayınca sonraki gün müddeti bitmiş biletle denetime girdim, neyseki birşey demediler, aslında birkaç dakika geçmişti yalnızca fakat diyebilirlerdi de.

Genel olarak ucuz bir yer olduğunu söyleyebilirim Zagreb’in. Yeme içme, kalma ve müzelere girişler bence makul fiyatlardaydı. Yalnızca şehirlerarası ulaşım o kadar ucuz değil, olağan düzeylerde, hatta biraz üzerinde. Zagreb Dubrovnik ortası 9 saatlik otobüs 230 kunaya kadar çıkıyor örneğin.

Saraybosna’dan daha çağdaş olması olağandır sanırım, savaşta harap olmamış nihayetinde. İnsanları tıpkı Bosna’daki üzere pek yardımseverdi gördüğüm kadarıyla. Müze manasında daha güçlü, daha Avrupalı, fakat Dubrovnik üzere de çok turistik olmayan bir yer görmek isteyenlere Zagreb’i önerebilirim.

İletişim

Bu yazıyla ve öteki yazılarımla ilgili her türlü sorunuzu, yazıların altına yorum yaparak bana iletebilirsiniz.