Yeryüzünün Göğe Değdiği Yer – Nemrut Dağı Gezisi

Son güncelleme tarihi: 16 Eylül 2019

Daha çok yurtdışında gezmeyi seven biri olarak Nemrut’a gitmek farklı bir tecrübe manasına gelecekti elbet. Ancak çok fazla plan yapmadığım, biraz doğaçlama gelişen Nemrut seyahatim hayli keyifli ve akılda yer edici formda geçti. Bu nedenle olağanda yaptığımın bilakis bir tane de Türkiye hudutları içinden bir gezilecek yer yazısı paylaşmak istedim.

Bildiğiniz üzere Nemrut Dağı, Türkiye’nin doğusunda bulunan dağ sıralarından biri aslında. Lakin Nemrut denince akıllara mesela Bitlis sonları içindeki Nemrut volkanı ve krater gölünden çok Adıyaman vilayet sonları içinde bulunan Ulusal Park ve malum heykeller geliyor. Natürel buraya Ulusal Park denmesi boşuna değilmiş, zira yalnızca heykeller yahut gün doğumu/batımı değil, yol boyunca karşınıza çıkan bir sürü tarihi ve doğal hoşluk, Nemrut gezisini asıl unutulmaz kılanlarmış. Yazının geri kalanında yalnızca doruktaki tümülüsü ve etrafındaki heykelleri değil, yol boyunca karşılaştığımız öbür kıymetli yerleri ve Nemrut’a ulaşımla ilgili tekliflerimi sizlerle paylaşacağım.

Not: Verdiğim bilgi ve fiyatlar 2019 Temmuz itibariyle geçerlidir.

Nemrut Dağına nasıl gidilir?

İstanbul, Ankara, İzmir üzere Batı kentlerinden gelecekler için uçak en pratik tahlil. 2019 itibariyle Adıyaman Havaalanı’na günde yalnızca iki uçak inip iki uçak kalkıyor, bunlar THY’nin İstanbul Havaalanı seferiyle Anadolu Jet’in Ankara seferi. Ankara’dan 1 saat 15 dakika üzere bir müddette Adıyaman’a iniliyor. Otobüsle gitmek de pekala mümkün, ancak en yeterli ihtimalle örneğin Ankara’dan 10-11 saatlik bir seyahati göze almak gerekiyor.

Diyelim ki uçakla geldiniz. Havaalanına indikten sonra önünüzde iki seçenek olacak. Adıyaman kent merkezine yahut Kahta ilçesine gitmek. Havaalanı ikisinin yaklaşık olarak ortasında. Nemrut’a ulaşım için en mantıklı yol, Adıyaman’a yaklaşık 30 km uzaklıkta bulunan Kahta’da konaklamak, fakat siz Adıyaman merkezdeki otellerde kalmayı da düşünebilirsiniz, zira söylediğim üzere iki kent epey yakın.

Havaalanından sizi alacak biri yoksa yahut taksiye binmek istemiyorsanız, tek toplu taşıma tahlili, Bay-Tur şirketinin minibüslerine binmek. Bu servisler uçakların iniş saatinde çıkış kapısında yolcuları bekler vaziyette oluyor. Hem Adıyaman hem de Kahta’ya seferler düzenleniyor, Adıyaman’a tek taraf bilet 13 TL. Tıpkı formda havaalanına gitmek için de Adıyaman merkezden bu otobüslere binebilirsiniz. Adıyaman Emniyet Müdürlüğünün bitişiğindeki Bay-Tur yazıhanesinin önünden kalkıyor otobüsler.

Yakın bir Doğu kentinde yaşıyorsanız esasen biliyorsunuzdur, Malatya, Diyarbakır, Gaziantep üzere kentlerden ve Adıyaman’ın ilçelerinden otobüs haricinde daima çalışan dolmuşlarla da Adıyaman’a ulaşım sağlanıyor.

Adıyaman’dan Kahta’ya gidiş

Biz Adıyaman’da bir otelde kalmayı kendi seyahat planımıza daha uygun bulduğumuzdan, Nemrut’a gideceğimiz gün erken saatte yola çıktık. Yola çıktık derken sözün gerçek manasıyla yol kenarında durduk, Adıyaman kent merkezine ortadan ikiye bölen Atatürk Bulvarı, dosdoğru havaalanı ve Kahta istikametine gidiyor zira.

Normalde Adıyaman Otogarından kalkan otobüs/dolmuşlar bulunsa da otogara gitmeden, kentin içinden geçen Kahta dolmuşlarına el ederek binmek muhakkak çok daha mantıklı. Saatleri muhakkak olmasa da uzun mühlet beklemeniz gerekmeden bir dolmuş geliyor. Yaklaşık 20-25 dakikada Kahta’ya ulaşan bu dolmuşların fiyatı 11 TL.

Nemrut Dağı’na gidiş

Nemrut seyahatinin biraz karışık gelebilecek kısmı bu olabilir, gidiş prosedürü bulma kısmı yani. Kahta’dan yaklaşık 45 kilometre aradaki Nemrut’un doruğuna gitmek için otomobil kiralamak bir seçenek.

Ancak Nemrut’a giden yollar, bilhassa muhakkak bir noktadan sonra hayli çetin bir hale geldiğinden bir cinse katılmayı önemli halde değerlendirmenizi öneririm. Ben Kahta’daki Kommagene Otel’in düzenlediği cinse katıldım ve şad kaldım bu tecrübeden.

Küçük bir not, Kahta’ya gittiyseniz, lakin katılacağınız tipe birkaç saat vakit varsa, boşta kalan vaktinizi baraj gölü kenarındaki yerlere giderek, baraj kenarına inmeseniz bile göle üstten bakan parka ve parktaki “I Love Kahta” yazısının yakınındaki fotoğraf teraslarına giderek değerlendirmenizi önerebilirim. Yaklaşık 5 kilometrelik yolu yürüyebileceğiniz üzere kentte az sayıda bulunan taksileri bir formda yakalayarak yahut esnaftan yardım isteyip çağırtarak da o tarafa gitmeniz mümkün.

Biz de önümüzde kalan vakti baraj gölü kenarında yemek yiyip dönerek kullandık. Döndükten sonra otelde biraz vakit geçirip cinse başladık.

Nemrut tiplerinden hangisini seçmeli?

Nemrut cinslerini biraz incelediyseniz görmüşsünüzdür, çeşitler genel itibariyle 3’e ayrılıyor. Güneşin doğuşunu ya da batışını izlediğiniz çeşitler, ki bunlar birinci 2 cins çeşidi oluyor, bunlar dışında 3. olarak “kısa tur” diye isimlendirilen, yalnızca tepeye çıkıp heykelleri gördükten sonra gerisin geri inmeyi içeren çeşitler seçenekler ortasında. Ben katiyen uzun cins olarak nitelendirilen birinci 2 tipten birine, yani güneşin doğuşunu ya da batışını gördüğünüz tipleri seçmenizi tavsiye ederim. Yanlış anlaşılmasın, Nemrut mutlaka zirvedeki heykellerden ya da güneşin doğuşu/batışından ibaret değil. Uzun çeşidin detaylarına yer vereceğim.

Uzun Nemrut Turu

Kahta’dan başladığımız cinsin birinci durağı, Karakuş Tümülüsüydü. Yola çıkışımızdan yaklaşık 15 dakika sonra vardığımız tümülüste Kommagene krallığının önde gelen bayanlarından birkaçının mezarı bulunuyor. Kral 3. Mithriades’in annesi Isias, kız kardeşi Antiochis burada gömülüymüş. Ön kısımda yüksek bir sütun üzerinde bulunan gagası sürtülmüş kartal heykeli, buraya ismini vermiş. Tümülüsün etrafında tekrar yüksek sütunlar üzerinde aslan ve boğa heykelleri de var. Ayrıyeten bir de hükümdarın, başka kız kardeşi Laodike ile tokalaşmasını gösteren bir kabartma da var. Her ne kadar girişte “tümülüslere tırmanmanın yasak olduğu” belirtilse de ben çıktım. Etraftaki çıplak zirvelerden ibaret görüntüyü seyretmek keyifliydi.

Yaklaşık 45. dakikada gelinen ikinci durak Cendere Köprüsü, mimarisi ve korunmuşluğuyla etkilemiyor yalnızca, ardındaki kanyonvari kayalıklar ve delice akan ırmakla bütünleşmiş fevkalade bir yer. Buraya gelip ırmağın sığ sularında yüzen, ayaklarını buz üzere suya sokan, hatta su üstünde voleybol oynayan ve elbetter ortalığı adeta bir kıraathanedeki üzere sabit bir dumana boğarak mangal-piknik yapan halkla karşılaşacaksınız. Siz de yalnızca köprüde kalmayın, aşağı, ırmak kenarına gidip suyun ne kadar soğuk olduğunu kendiniz görün.

M.S. 200 civarlarında yapılan ve çok küçük bir kısmı haricinde yepyeni kalan, bunu da üzerinde yürürken dahi hissettiren köprünün tarihi Romalılara uzanıyor. Septimus Severus’un da ismini taşıyan köprünün 4 görkemli sütunu varmış, fakat hükümdarın oğlu Geta’ya adanmış sütun, kendisini öldüren kardeşi Caracalla tarafından kaldırılınca enteresan bir manzara ortaya çıkmış. Fakat bu, Cendere Köprüsünün Nemrut tipinin en hoş duraklarından biri olmasını engellememiş.

Cendere’den kısa bir mühlet sonra, 1 saat 15 dk noktasında Şeytan (Selçuk) köprüsü geliyor. Bunu da Romalılar yapmış ve 900 yıllık, rehberimizin anlattığına nazaran çocuklarını burada vaftiz ediyorlarmış. Kahta Kalesinin tabanında bulunan bu çok dar köprüde lakin bir otomobile yetecek kadar boşluk var. Küöük bir çağlayan oluşturan köprünün alt kısmında beşerler mangal yapmaya devam ediyordu. İstemeseniz bile mecburen duraklayacağınız köprüye biraz vakit ayırın, fotoğraf çekin, Cendere’de yapmadıysanız mümkünse suya bir ayaklarınızı sokun derim.

1.45’te ulusal parkın en farklı yerlerinden biri olan Arsameia’ya (Arsemia da deniliyor) varılıyor. Burası köprüden sonra giderek dikleşen parke taşı döşeli yolun tepesinde bulunuyor. Yol kenarında başlayan patikada çeşitli kabartmalar ve dağın derinliklerine inen tüneller yer alıyor. Tüneller ya yiyecek deposu ya da dini gayelerle kazılmış. Buranın en ünlü yapıtı de Herakles ile Kommagene hükümdarı Antiochos’un el sıkıştığı taş üzerine kabartma heykel. Çabucak yanındaki duvarın üzerinde ise epeyce uzun Eski Yunanca bir yazıt oyulmuş. Bir vakitler Kommagene hükümdarlarının yaşadığı bu küçük antik kente de uğramayı ihmal etmeyin. Buradan sonra yol kaldırım taşı döşeli, inişli çıkışlı ve çok virajlı bir şeklide devam ediyor.

2.30’da Nemrut’a otomobillerle ulaşılan son noktaya geliyoruz. Dağa yapılmış adeta şehirlerarası otobüs dinlenme tesisi kıvamındaki yerde gereksinimlerinizi son defa giderebiliyorsunuz. Ayrıyeten müze mağazasından alışveriş yapıp kafeteryada çay kahve içebilirsiniz. Gün doğumu ya da batımına geldiyseniz soğuk havadan korunmak için kiralık battaniyeler de burada.

Yine burada dağın tepesine giriş biletleri satılıyor. 2019 itibariyle giriş bileti 20 TL. Dağa yürüyerek tırmanmaya başlayacağınız son noktaya, eski giriş gişelerinin olduğu ve evvelce tüm araçlara özgür olan yere dek servis araçları sizi götürüyor, bunun için de-gidiş dönüş- 5 TL daha ödeyip Adıyaman Turizm şirketinin biletini alıyorsunuz. Bu yol da yaklaşık 1 km kadar.

Yaklaşık 3.15 noktası. Sonunda asfalt yolun bittiği noktaya geldiniz. Evvelden Nemrut’un ana girişi olduğunu düşündüğüm, artık terkedilmiş harabeler olarak varlığını sürdüren bilet gişesi ve kafeteryanın yanından geçip Batı yahut Doğu Terası’na giden yola başlıyorsunuz. Hangisinden giderseniz gidin, nasıl olsa üstte iki tarafı da görme talihiniz olacak. 500-600 metre civarında, daima tırmanışla geçecek bir yaya yolu var iki tarafta da. Hafifçe Çin Seddi üzerindeki insanları hatırlatan bir görünüm oluşturduğunuzu üstten baktığınızda anlıyorsunuz.

Mesafe uzun olmayabilir lakin hem yüksek rakımdaki düşük oksijen düzeyinden hem de daima üst gitmekten dolayı hırpalayıcı bir yol olduğunu belirteyim. Yol kenarına yerleştirilmiş banklarda dinlenen beşerler göreceksiniz, siz de vakit zaman nefeslenebilirsiniz.

Zirveye ulaştığınızda gerçekten bu kadar efora değdiğine siz de inanacaksınız. Batı terasındaki heykellerin baş kısımları epey âlâ korunmuş. Yüksekliği 2 metreye yaklaşan kumtaşından mamül baş heykelleri var. İki tarafta da heykellerin dizilim sırası tıpkı. İki uçta aslan ve kartal heykelleri var. Ortada Zeus, Kommagene, Antiochos, Apollon ve Herakles var. Kendini bir ilah üzere gören, Yunan ve Pers kültürlerinin birleşimiyle yepisyeni bir kültür, adeta yeni bir din yaratmaya istekli Antiochos, mezarına da bu türlü tanrısal figürler yerleştirerek mezarını dağın tepesine inşa ettirip benim aklımın hiç alamadığı 50 metrelik acayip bir taşlık tümülüse gömülmeyi seçerek elbet ölümsüzlüğe kavuşmuş, ülkesi tarih sahnesinde uzun müddet kalamasa da.

Doğu tarafında, heykellerin alt beden, yani bir çeşit esas diyebileceğimiz kısımları çok daha sağlam ve heybetli biçimde duruyor. Buna karşılık Batı tarafında çok değişik taş kabartmalar bulunuyor.

Milattan evvel 1. Yüzyılda inşa edilen bu görkemli kompleks, günümüzden 100-150 yıl öncesine kadar hiç keşfedilmemiş. İnsan Nemrut’un daha kimbilir neler sakladığını merak etmeden duramıyor. Buranın Antiochos’un mezarı olduğu kesin olarak bilinmiyor, lakin tümülüsün altında ne olduğunu arama çalışmaları, bütün komplekse ziyan verebileceği fikriyle yapılmıyor ve bana sorulsa ben de olduğu üzere kalmasını, tüm görkemi ve gizemini olduğu üzere müdafaasını isterim naçizane.

Bütün bu tarihi hazinenin yanında bir de gün doğumu ve batımı fenomenleri var. Ben güneşin batışını izledim. Dorukların ya da hava durumuna nazaran bulutların gerisinde batan güneş, hoş manzaralar oluşturuyor, görülmeye paha. Fakat kendi adıma ben ulusal parkın bütününü çok daha etkileyici bulduğumu belirtmeliyim. Ya da en azından Nemrut’u Nemrut yapan bu olmamalı, lakin elbette insanların neyi sevdiği, mahallî halkın neyi ön plana çıkarmayı tercih ettiği beni ilgilendirmez.

Birkaç hatırlatmayla yazıyı bitirirken, en bilineni ile başlayayım isterim. Hava ne kadar sıcak olursa olsun, bilhassa gün doğumu ve batımında hava epeyce soğuk olabiliyor. Daha doğrusu bulunduğunuz yerin 2100 rakımlı, etrafı açık bir tümülüs olması gerçeğiyle dengeli bir biçimde harikulade bir rüzgar esiyor güneş ortada olmadığında üşüyebiliyorsunuz. Üşüyen bir insansanız yanınızda bir şal getirmeyi unutmayın. Unuttuysanız biletlerin satıldığı turist merkezinden battaniye kiralayabilirsiniz.

Bunun dışında, çeşitler esnasında gidilen yerlerde, yerin büyüklüğüne ve turistikliğine nazaran değişen sürelerde özgür bırakılıyorsunuz. Rehberli ve rehbersiz cinslerde müddetler farklı olabilir. Siz kesinlikle sürücünün ya da tıptaki sorumlu kişinin telefonunu alın. Araçtan inerken yaklaşık ne kadar mühlet orada kalacağınızı sorun. Elbette sizi bırakıp gitmezler, lakin çeşidi yavaşlatan kişi olmayı eminim ki istemezsiniz. Bu yüzden tipe katılan öbür insanlardan bir kısmını aklınızda tutmaya çalışın. Peşlerinden ayrılmayın demiyorum lakin en azından gözle takip edin, geride kalmayın.

Son olarak, samimi bir halde Nemrut Dağı Ulusal Parkı’nın Türkiye sonları içindeki en görülesi yerlerden biri olduğu fikrimi tekrar belirterek yazımı bitirmek isterim.

İletişim

Bu yazıyla ilgili sorularınızı, yazıya yorum yaparak bana iletebilirsiniz. Fakat sizden ricam, evvelki yorumları da okumanız, tahminen de birebir soru evvelden sorulmuştur.