Moskova’da Gezilecek Yerler – Bir İmparatorluğun Geçmişine Yolculuk

Son güncelleme tarihi: 14 Eylül 2019

Rusya, biz bordo pasaport sahibi Türkiye vatandaşlarını daha çok uzun bir mühlet daha vize alma işleriyle süründürecek. Lakin bu, Rusya’ya gitmek isteyenlerin gözünü korkutmasın, zira koskoca Rusya Federasyonu coğrafyasında yalnızca Moskova’yı görebilme talihiniz olacaksa bile geldiğinize pişman olmayacaksınız. Zira Moskova hakikaten bir vakitler çift kutuplu olan dünyamızın 2. kutbu olmayı sonuna kadar hak eden büyük, görülecek yerle dolu, kusursuz bir kent. Bu yazıda sizlere Moskova’nın bir sürü görülecek yerinden bir kısmını anlatabilme imkanı bulmaktan ötürü memnunum.

Benim üzere 90’ların çocukları için Sovyetler Birliği, görüntülerini izlediğimiz bir hayali dünya üzere adeta. Tarihi geçmiş harita ve atlaslarda gördüğümüz, sonrasında modüllere bölünmüş ve her “kaybeden” üzere tenkitlere, sorgulamalara maruz kalmış ve mahkum edilmiş bir ideolojinin simgesi olmuş orak çekiciyle aklımızda yer etmiş bir geçmişin modülü. Biraz daha büyüklerimiz, SSCB’nin başka muhteşem güç ABD’ye birçok mevzuda baş tutuşunu, 80’lerle birlikte yavaşça çöküşünü ve 15 kesime bölünmesini daha güzel hatırlar. Lakin sporsever bireyler kesinlikle Sovyetler’in bilhassa makul kısımlarda dünya şampiyonaları ve Olimpiyatlar’ı domine edişini unutmamıştır. Ben bile o kadar çok görüntü izledim ki beyaz üzerine kırmızı, çok sade lakin ziyadesiyle ikonik CCCP yazısını ((CCCP, SSSR, yani SSCB’nin kısaltması, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği)) birçok kişi hatırlayacaktır. Hiç değilse Yuri Gagarin’in akıllara kazınmış miğferindeki CCCP yazısı çabucak hatırlanır. İşte bir vakitlerin bu büyük devletinin, yeniden tıpkı büyüklükte lakin tıpkı güçten uzak mirasçısı Rusya’da, bu çok tartışılan fakat haşmetli olduğu su götürmeyen geçmişi, en net halde yaşayacaksınız. Birçok eski Sovyet devleti, Sovyet-Rus izlerini silebilmek için çok uğraşmış. Rusya elbette Komünist bir rejimin çok uzağında şu anda, lakin eski Sovyet vakitlerinin izlerini silmek için ağır bir çaba göstermediklerinden o vakitlerin izlerini en net halde üzerinde taşıyan ülke. Moskova da bu baş yapısıyla bakıldığında görülmesi gereken bir numaralı kent haline gelmiş.

Moskova’ya nasıl gidilir?
Moskova’ya uçakla gidilir. Ve maalesef vize aldıktan sonra… Vize alma konusunda yaşadığım deneyimleri Ankara’dan vize tecrübelerim yazımda anlatmıştım. Moskova’ya THY, Pegasus, Atlas Jet yahut Aeroflot üzere firmaların sistemli seferleriyle ulaşabilirsiniz. Moskova’nın 3 milletlerarası havaalanı var, Domodedovo, Vnukovo, Sheremetyevo. Hepsi de, kent merkezine otobüs + metro formülüyle bağlanıyor. Ben Vnukovo’dan Moskova’ya giriş yaptım, bu yüzden bu havaalanından kent merkezine gelişi biraz anlatmak isterim, birkaç tüyo vermiş olayım.

Vnukovo’dan kent merkezine Aeroexpress treniyle de ulaşmak mümkün. Tek istikamet 500 ruble lakin, hayli değerli. Ben otobüs + metro sistemini gelmeden evvel öğrenmiştim, bu yüzden öteki yoldan gitmek istemedim.

Vnukovo Havaalanı’nın çabucak dışından kalkan 611 numaralı otobüs, sizi Yugo-Zapadnaya metro durağına kadar götürüyor. 1 numaralı (Kırmızı) hatta ilişkin bu duraktan kent merkezindeki Biblioteka Imeni Lenina, Lubyanka üzere duraklara kolaylıkla ulaşılıyor. Ondan evvelki Troparyovo, Rumyantsevo üzere duraklarda da otobüsten inmenizde sakınca yok, yalnızca otobüste etrafınıza bakar vaziyette olun.

Ben sabah 5 üzere Moskova’ya indim. Günün birinci otobüsünün 6.15’te kalktığını biliyordum. Otobüs ve metrolarda Troyka Kart kullanıldığından da haberdardım, fakat havaalanında Troyka Kart alacak bir yer bulamadım. Bu nedenle tahminen otobüste bulurum diyerek durağa 6 üzere geldim. Otobüs vaktinde kalktı, sürücüye kartım olmadığını söylemeye çalıştım, yanımdaki en küçük banknot olan 1000 rubleyi gösterdim. Adam doğal olarak parayı bozamadı, birşeyler söyledi ve söylediklerini anlamasam da otobüsten inmedim. Otobüs hareket edince birkaç şahsa parayı bozup bozamayacaklarını sormaya çalıştım fakat kederimi anlatamadım. Mecburen otobüse binenlerin kart okutup okutmadıklarını gözlemeye başladım. Birçok insan okutuyordu lakin ortada bir denetim memuru da yoktu. Yaklaşık 25 dakika süren seyahat boyunca her durakta bir memurun gelişini gergin bir halde bekledim ve Troparyovo durağına gelince otobüsten indim. Neyseki bir sorun çıkmadı, metro durağında Troyka kartı aldım ve kent merkezine yarım saat kadar daha sürecek seyahatime devam ettim.

Ben şanslıydım lakin siz kesinlikle dikkat edin bu duruma, zira biletsiz binmenin cezasının 1000 ruble olduğunu belirten (ya da benim o denli yorumladığım) ikazlar okudum otobüslerde. Bu yüzden size teklifim, ya havaalanında bu durumu kesinlikle çözüp bir kart bulmaya çalışın, ya da yanınızda büyük değil küçük banknotlar bulundurun ve fiyatınızı nakit olarak ödeyin sürücüye. Bu risk alınmaya değecek bir risk değil, 3 TL için 90 TL ceza yemeyin.

Moskova’da gezilecek yerlere geçmeden evvel bir de Moskova metrosundan bahsetmek zorundayım. Moskova metrosunun dünyanın en gelişmiş metro ağlarından biri olduğunu kesinlikle duymuşsunuzdur. Lakin sahiden ne kadar büyük bir mühendislik eseri olduğunu, hala kullanılabilecek kadar âlâ tasarlandığını ve hala gelişmekte olduğunu anlamak için Moskova’ya gelmek gerekiyor. Bilhassa eski çizgilerin duraklarındaki o sanat yapıtlarını görmek için yalnızca metro duraklarını göreceğiniz bir tıp yapmanız bile gerekir. Özetle Moskova metrosunun, kent merkezinde neredeyse her yere gitmenizi sağlayacağını bilin, Troyka Kart’ınızı cebinize kesinlikle koyun. Troyka Kart’ın fiyatı 50 ruble, bunun üzerine kredi yüklüyorsunuz. Her metro durağında bulunan otomatlarda hem nakit hem de kredi kartıyla kredi yükleyebilirsiniz. Tek biniş 36 ruble.

Bir öbür not: Rusya’ya gelmeden evvel aklınızda bulundurmanızda yarar gördüğüm birtakım bahislerle ilgili yazdığım yazıyı da okumak isteyebilirsiniz 🙂

Moskova’da gezilebilecek yerler
Kızıl Meydan Etrafı ve Kremlin
Moskova denince birçok insanın aklına Kızıl Meydan ve Kremlin geliyordur eminim. Buraları görmek Moskova’nın şanından diyebilirim. Fakat Kremlin’e her gün hudutlu sayıda insan kabul ediliyor, bu yüzden gelmeden evvel internetten bilet almakta büyük yarar var. Esasen kuyruklar çok çok uzun oluyor, evvelce biletiniz varsa çok rahat ediyorsunuz. Ön not olarak şunu belirteyim, benim Moskova’yı ziyaret ettiğim Ağustos 2018’de 1 Rus rublesi, yaklaşık 9-10 kuruşa (ya da 100 ruble 9-10 TL’ye) eşitti, hesaplamalarınızı buna nazaran yapabilirsiniz. Türkiye’deki ekonomik krizden ötürü TL ruble karşısında önemli bir bedel kaybetmişti, olağanda 100 ruble 8 TL civarındaydı. Ancak bir daha o düzeylere düşer mi, o hususta önemli kuşkularım var.

Kremlin’e geri dönelim. Biletlerinizi Kremlin’in resmi sitesinden (https://tickets.kreml.ru/en/) kolay kolay alabiliyorsunuz. Kompleksin iki ana kısmı var, Kremlin Meydanı kısmı ve Cephanelik Müzesi (Armoury Chamber) diyebileceğimiz hazine kısmı. İkisinin biletleri başka, bu ayrıntıya dikkat edin. Ve ikisi için de gideceğiniz gün ve saate nazaran bilet alıyorsunuz. Bu saatler dışında biletleriniz işe yaramıyor. Benim ziyaret ettiğim vakitte Armoury Chamber kısmı 700 ruble, meydan kısmı 500 rubleydi. Meydana audioguide ile girmek isterseniz, bilet fiyatı 800 ruble oluyor. Armoury Chamber kısmında audioguide almak isterseniz ekstra 500 ruble ödüyorsunuz içeride. Meydana ve Armoury Chamber kısmına girmeden evvel büyük çantalarınızı vestiyere bırakmanız gerekiyor, vestiyer ise Kutafiya Kulesi’nin alt tarafında. İnternetten aldığınız biletlerin çıktısını da yanınızda kesinlikle götürmeniz gerekiyor, bu çıktıları meydanın batı yakasında bulunan Aleksandrovskiy Bahçesi’nde (Aleksandrovskiy Sad) Kutafiya Kulesi’ne yakın bilet gişelerinden gerçek bilete çeviriyorsunuz.

Armoury Chamber kısmında, iddia edileceği üzere çarlık devirlerine, bilhassa başşehrin St. Petersburg’a taşınmasından evvelki vakte ilişkin çok sayıda kıymetli eşya sergileniyor. Tahtlar, koşum kadroları, çok hoş bir atlı otomobil koleksiyonu, kıyafetler, birbirinden değerli mücevherler ve diğer ülkelerden gelen armağanlar sergileniyor. Fotoğraf çekme konusunda fazla zorluk çıkarılmıyor, fakat siz tekrar de dikkat edin.

Kremlin sözcüğü, Rusça’da “Kreml” olarak geçiyor ve temelinde etrafı surlarla çevrili kompleksler için kullanılıyor. yani aslında bir tane Kremlin yok. Mesela Velikiy Novgorod’da da çok tarihi bir Kremlin bulunuyor, öteki kentlerde de emsal yapılar var. Lakin Kremlin dendiği vakit akla natürel ki Moskova Kremlin’i geliyor. Burada çok tarihi birkaç kilise, Kremlin’deki başkanlık sarayı ve senato bulunuyor. Ayrıyeten Çarlık çan kulesi (Tsar Bell Tower) de var, biletleri ayrıyeten satılıyor ve içeri tekrar muhakkak saatlerde giriliyor. Kiliselerin içi genelde çok kalabalık ve fotoğraf çektirmemeye çalışıyorlar. Ezkaza başkanlık sarayına yanlışsız yolun ortasından yürümeye kalkışırsanız oralarda bekleyen askerler tarafından sert halde uyarılıyorsunuz. Kremlin’in en büyük, en dikkat alımlı kilisesi Dormition Katedrali, fakat Archangel Katedrali’ndeki gömülme yerini (necropolis) atlamayın, hakikaten burası, başşehrin Petersburg’a taşınmasından evvel çar ve akrabalarının gömüldüğü ana yermiş. Petersburg’da Petropavlovsk (St. Peter and Paul) Katedrali’nde gömülmeler devam etmiş sonrasında. Buradaki kiliselerin tarihi 1000 yıla yaklaşıyor, Kremlin’i Moskova ziyaretinizde görebilmek için kesinlikle bir mühlet öncesinden üstte verdiğim siteden bilet denetimi yapın, biletler bitebilir ya da bilet bulabilmek için uzun kuyruklar beklemek zorunda kalabilirsiniz.

Kızıl Meydan, Kremlin duvarının kuzeydoğu tarafında kalan meydan yani ve Moskova’yla en çok anılan yer Kremlin’le birlikte. Kremlin duvarının, St. Basil Katedrali’nin, Tarih Müzesi’nin ve birtakım kafelerin çevrelediği çok büyük olmayan bir alan aslında, Rusça ismi Krasnaya Ploşçad. Çok fazla şey söylemeye gerek yok burayla ilgili, ben ne yazık ki her yıl düzenlenen Memleketler arası Ordu Bandoları Şenliği (Spasskaya Tower Festivali) devrinde gittiğimden meydan kapalıydı, kenarlarında yürüyerek bir fikir edinebilmeye çalıştım.

Yukarıda kelamını ettiğim Aleksandrovskiy Bahçesi küçük lakin çok hoş bir bahçe-park. Kremlin kuyruğu bekleyen turistler yüzünden genel itibariyle kalabalık bir yer. Kızıl Meydan’a yakın ucundaki meçhul asker anıtını, daima yanan ateşi, başında daima nöbet tutan askerleri kesinlikle bir görün. Anıtın yanında Kızıl Ordu’nun kurtardığı tüm Sovyet kentlerinin anısına başka taşlar bulunuyor. Tekrar belirteyim, Kremlin girişleri, bilet gişeleri ve vestiyer bu bahçenin içinde.

St. Basil Kilisesi
Kızıl Meydan denince akıllara düşen bir imaj vardır, art planda renkli kubbeleri olan bir kilise üzere mesela. İşte o kilise, orjinal ismiyle Aziz Vasili Kilisesi, İngilizce daha çok bilinen ismiyle St. Basil, kesinlikle fakat kesinlikle görmeniz gereken 500 yıllık fevkalade bir yapı. Ben ne yazık ki bahsettiğim şenlikten dolayı aşağıdan bakabildim fakat şahane bir manzarası var ve burayı atlamanıza zati imkan yok. Kesinlikle Instagram’da paylaşmalık bir özçekim yaparsanız buranın önünde.

Lenin Mozolesi
Vladimir Lenin 1924’te öldüğünde cenazesinin mumyalanarak özel bir mozolede saklanmasına karar verilmiş. Kızıl Meydan’da bulunan mozoleye giriş fiyatsız, lakin uzun bir kuyruk beklemek gerekiyor. X-Ray’den ve çanta denetiminden geçtikten sonra evvel Kremlin Duvarı’na gömülenleri görüyorsunuz. Buraya Ekim İhtilali ve SSCB’nin birinci yıllarında faydalılık göstermiş bireyler, büyük şahsiyetler gömülmüş. SSCB’nin en itibarlı gömülme yeri burasıymış, Yosif Stalin, Leonid Brejnev, Yakov Sverdlov, Mihail Kalinin, Mihail Frunze, Yuri Gagarin, ünlü Amerikalı komünist John Reed üzere çok değerli şahsiyetlerin mezarları burada. Burayı geçtikten sonra üzerinde Lenin yazılan mozole kısmına giriş yapılıyor. Mozolenin içinde fotoğraf çekilmesi, kayıt yapılması katiyen yasak, askerler elinde fotoğraf makinesi bulunanları sert halde uyarıyor. Lenin’in önünden geçerken duraklamak da yasak, yavaşça ve saygılı bir biçimde kendisinin 90 yıldır nizamlı aralıklarla tekrar tekrar mumyalanmaktan parıl parıl parlayan, bir yumruğu kapalı başkası açık vücudunun önünden geçip çıkıyorsunuz. Rusya’da Lenin’in cenazesinin gömülüp gömülmeme tartışması uzun yıllardır sürüyor, Putin rejimi, şimdilik mozolenin tıpkı formda kalmasından yana tutum almış fakat daha ne kadar bu formda kalacağı muhakkak değil. O yüzden burayı görmenizi katiyen tavsiye ederim. Yalnız burası pazartesi ve salı günleri kapalı, başka günler 10 ile 13 ortasında ziyarete açık. O yüzden erken gelip kuyrukta yerinizi almanızı öneririm.

Rusya Tarih Müzesi
Kızıl Meydan’ın kenarlarından birinde bulunan Devlet Tarih Müzesi (State History Museum), Meydan üzere kıpkırmızı tuğlalardan, taşlardan inşa edilmiş. Açıklama manasında yeniden zayıf kalmış, lakin Rusya topraklarının binlerce yıl öncesinden kalan kalıntılarından Çarlık periyotlarına kadar çok sayıda yapıta konut sahipliği yapıyor. Bunların dışında hoş bir madalya koleksiyonu var. Audioguide almadan girme yanılgısını ben yaptım, siz yapmayın. Olağan giriş 700 ruble.

Bolşoy Balesi
Sadece Moskova değil, Rusya denince akla birinci gelenlerden biri katiyen Bolşoy Balesi. 150 yıldan uzun müddettir etkin olarak sanatseverlere hizmet eden Bolşoy’da mükemmel bale ve opera temsilleri göreceğinize eminim. Eminim diyorum, zira ben gittiğimde ne yazık yeni dönem başlamamıştı. Ve maalesef temsillerin başlamamasının dışında gündüz vakti bale binasının içine yapılan tipler da başlamamıştı. Bu nedenle tek yapabildiğim, Teatralnaya Meydanı’ndaki bu olağanüstü binanın fotoğraflarını çekmekten öteye gidemedi. Lakin mevsiminde giderseniz ve operaya ilginiz varsa kesinlikle Moskova’ya gelmeden evvel internetten biletinizi alın ve unutulmaz olacağına inandığım bir performansı izleyin.

Karl Marx Heykeli
Yukarıda bahsettiğim üzere Moskova eski Sovyetik simgeleri olabildiğince korumuş. Ortada Lenin heykelleri görebilirsiniz. Fakat bir tane de Karl Marx heykeli var ki onu atlamayın. Marx, Sovyet devlet yapılanmasının temelini oluşturan Marksizm-Leninizm niyetinin babası olarak eski Sovyetler’de yerini bulmuş. Hala ismini koruyan, Rusya’nın güneyinde Marks isminde bir kent bile var. Ancak Moskova’da Marx’ın anısını en bariz biçimde taşıyan yer, Bolşoy bale binasının tam karşısında bulunan Marx heykeli. Hem kentin simgelerinden biri olması, hem de kıymetli bir buluşma yeri olarak kıymetini müdafaasıyla görülmeye bedel. Bolşoy Balesini görmeden katiyen Rusya’dan ayrılmayın, buraya gelirseniz de Marx heykeline uğrarsınız kesinlikle.

Novodeviçi Mezarlığı
Novodeviçi yalnızca Moskova’nın değil, tüm dünyanın en bilinen mezarlıklarından biri. İçindeki meşhur rahmetliler kadar mezar taşlarının hoşluğuyla de biliniyor. Bu mezarlıkla ilgili başka bir yazı yazdım, Novodeviçi Mezarlığı yazımı ayrıyeten okuyunuz derim.

Lujniki (Luzhniki) Stadı
Eğer Novodeviçi Mezarlığı’na geldiyseniz ve futbolsever bir insansanız çok yakındaki Lujniki Stadı’nı bir görün. Rusya’da az sayıda kalsa da büsbütün kaldırılmamış Lenin heykellerinden birini burada bulacaksınız, tam stadın önünde. Ayrıyeten 1980 Moskova Olimpiyatları’nın ana stadı olduğu için stadı çevreleyen parkın içinde hem olimpiyatlara, hem de 2018 Dünya Kupası’na yönelik birtakım anıt ve heykeller de bulunuyor. Stadın duvarlarına, 1980 Olimpiyatları’nda altın madalya kazanmış atletlerin isimleri plakalarla işlenmiş, birkaç adedini görmeden geçmeyin.

Hazır futbolseverlikten bahsetmişken, başarısız bir futbol maçı izleme teşebbüsümden de bahsedeyim. Benim Moskova’da bulunduğum vakitte Spartak Moskova’nın Lokomotiv ile derbisi vardı. Bu maçı izlemek istedim, 1 hafta öncesinde Spartak Moskova’nın resmi satış mağazasına gittim. Lakin orada bilet satışı yapılmadığını söylediler, maç günü stada gitmemi tavsiye ettiler. Keşke onları dinlemeseymişim, Spartak’ın maçlarını oynadığı Otkritie Arena’ya maç saatine yakın gittim fakat gişelerden bilet alamadım. İnternetten almam gerekiyormuş bunu sonra anladım, tahminen maç derbi olmasaydı gişeden bilet bulabilirdim fakat o gün esasen stadın önü ana baba günü üzereydi. Ben de Rusya’da bir maç öncesi ortamını görmekle yetindim.

Saviour Christ (Kurtarıcı İsa) Katedrali
Moskova’nın en merkezi kısımlarının en hoş görüntüsü, bu değerli katedralin üst katında ayaklarınıza seriliyor. Birinci olarak 1882’de inşa edilmiş katedral, 1931’de Stalin’in isteğiyle yıkılmış. SSCB’nin dağılmasından sonra tekrar inşa edilmiş. Dünyanın -çan kulesi hariç- en yüksek Ortodoks Kilisesi. Hatırlatayım, katedral kısmına girişte kıyafet denetimi yapılıyor, beni dizlerimin altına kadar inen şortumla içeri almadılar, sonraki gün pantolonla gelmek zorunda kaldım. Lakin yalnızca kuleye çıkacaksanız bu türlü bir mecburilik olmadığı, 400 rublelik bileti satan abla tarafından biraz uğraşsa da başarılı bir formda anlatıldı bana 🙂

Puşkin Müzesi
Adına bakınca büyük Rus şairi Aleksandr Puşkin’le bir ilgisi olduğu düşünülse de Puşkin Müzesi, Moskova’nın en büyük sanat müzelerinden birine konut sahipliği yapıyor. Burası, öbür meşhur sanat müzesi Tretyakov’un aksine Avrupa ve Dünya sanatına ayrılmış. İçindeki büyük alanda Michelangelo’nun David’inin bir kopyası var, bunun dışında Eski Mısır Dönemi’nde Rönesans’a binlerce heykel ve tablo yer alıyor. Çağdaş sanat sevenlere duyurulur. Yan taraftaki 19 ve 20. Yüzyıl Avrupa ve Amerikan Sanatı Galerisi’yle kombine bilet aldığınızda 600 ruble ödüyorsunuz. Bu ikinci galeride de çok sayıda Avrupa tablosu ve heykelini, Rodin, Gauguin, Van Gogh, Picasso üzere son 150-200 yılın üstatlarının yapıtlarını görebilmeniz mümkün.

Tretyakov Galerisi
Tretyakov Galerisi bir manada Puşkin’in mahallî versiyonu. Büyük oranda Rus sanatkarlarının yapıtlarına ayrılan hayli büyük bir sanat galerisi. Portrelerin moda olduğu devirden çok sayıda asilzade portresi var mesela, Puşkin, Çehov ve Tolstoy’un birçok kitap ve sitede kullanılan ikonlaşmış portrelerini atlamayın. Sonrasında savaşlar ve gündelik hayata ilişkin çok sayıda tablo görebiliyorsunuz. Bir Ortodoks ülkesinde bulunduğunuzdan elbette çok sayıda kilise paneli ve ikon da bulacaksınız Tretyakov’da. Tarkovski’nin sinemasını yaptığı Andrey Rublyov’un da kilise panelleri var örneğin, ya da ünlü ressam Kuindji’nin tabloları. Giriş 500 ruble, audio guide için bir 500 ruble daha vermek gerekiyor.

Son bir not: Asıl Tretyakov Galerisi, 20. yüzyılın başlarına kadar olan yapıtları barındırıyor. Sonraki periyoda ilişkin çağdaş eserler ise Yeni Tretyakov Galerisi’nde. Eski Heykeller Parkı’nın (Fallen Monuments Park) çabucak bitişiğinde burası.

Tolstoy Müzesi
Lev Tolstoy’un Moskova’da bir süre ikamet ettiği mesken müzeye dönüştürülmüş. Puşkin Müzesi’ne yakın bir yerde, Preçistenka Caddesi’nde. Müzede Tolstoy’un şahsî eşyalarından fazla edebiyat ömrünün kilometre taşlarına yer verilmiş. Kitaplarının eski baskıları yahut o periyodu yansıtan çeşitli eşyalar üzere. En ilgimi çeken kısım ise Anna Karenina odasıydı. Burada Anna karakterine ilham kaynağı olduğu düşünülen bayanların fotoğrafları, yelpaze ya da opera gözlüğü üzere eşyalarını görebiliyorsunuz. En sonda ise o devirde Rusya’ya yeni gelmiş fotoğraf teknolojisiyle Tolstoy’un Yasnaya Polyana’daki çekilmiş birçok fotoğrafın bulunduğu bir stant bulunuyor. Çarlık Rusyası’nın birinci resmi fotoğrafçısı Karl Bulla’nın çektiği fotoğraflarda Tolstoy’un mesken hallerini görmek kesinlikle ilginizi çekecektir. Kropotkinskaya metro durağına ve Puşkin Müzesi’ne yakın müze-evin giriş fiyatı 300 ruble.

Tolstoy Meskeni, Puşkin Müzesi ve Kurtarıcı İsa Katedrali’ne yakın Gogolevskiy Bulvarı’nın orta yerinde uzun ince bir park bulunuyor. Bu park, benim gittiğim vakitte Rus geleneklerini anlatan bir standa mesken sahipliği yapıyordu, demir dövenler, ok atanlar, el sanatlarıyla uğraşanlar vs. vardı. Lakin bu parkın asıl pahası bence, parkın ortalarında yer alan Mihail Şolohov heykeli. Şolohov’un destansı “Ve Sakin Akardı Don” romanının bir sahnesinden ilham alan “Nehirden Geçen Atlar” heykeli, gördüğüm en şahane, en dokunaklı heykellerden biri oldu.

Uzay Tarihi Müzesi
Moskova müzelerinin en olmazsa olmazlarından biri, Sovyetler Birliği’nin uzay yarışında başardıklarının anlatıldığı Uzay Tarihi Müzesi (Museum of Cosmonautics). VDNKh Parkı’nın yanında, en yakın metro durağı da VDNKh esasen. Müzenin çabucak üstünde bulunan 100 metreyi aşkın yüksekliğe sahip Uzayı Fethedenler Anıtı gözden kaçacak üzere değil. Bu anıt ve müzenin etrafındaki parkta Yuri Gagarin, Pavel Belyayev, Valentina Tereşkova üzere meşhur kozmonotların yanında SSCB’nin uzay yarışına büyük hizmetlerde bulunmuş mühendislerin, bilim adamlarının, yöneticilerin heykelleri bulunuyor. Müzeye gelirseniz bunları da kesinlikle görün.

Müzenin giriş fiyatı 250 ruble lakin 200 rubleye bir de audioguide almanızı tavsiye ederim. İçeride SSCB’nin uzay programının en başından günümüze dek geldiği noktayı tüm etaplarıyla görebiliyorsunuz. Uzaya gönderilen birinci modüller, birinci uzay kıyafetleri, onlarda kullanılan teknolojiler ve uzaya gidip gelmeyi başarmış birinci canlılar olan Belka ve Strelka isimli köpeklerin doldurulmuş vücutları üzere anılarla başlıyor müze gezisi. Daha sonra daha gelişmiş teknolojiler sergileniyor, bir uzay mekiğinin küçük bir kısmına girip içeriyi gezebiliyorsunuz da. Tuvalet ve yemek kapsülleriyle birlikte küçük bir hayat alanı bulunuyor mekiğin içinde. Sovyet uzay programı dahilinde uzaya çıkmış tüm kozmonotların (hepsi Sovyet değil) fotoğraflarının olduğu bir kısım da var. ABD’nin Ay seyahatinden sonra ikram ettiği (bir nanik olarak da algılanabilir olağan bunlar) birtakım eşyalar da sergileniyor. Son olarak Sovyetlerin uzay yarışında ABD’yle aşık attığı, hatta ABD Ay’a astronot gönderene dek onların önünde olduğu vakitlerin propaganda afişlerie ayrılmış başka bir kısım bulacaksınız. Hayli kapsamlı bir müze burası, audioguide’ınız da olursa uzun vakit geçirebilirsiniz. Buna hazırlıklı olun.

Laika Heykeli
Moskova’yı gezerken kesinlikle görülmesi gerektiğini düşündüğüm Uzay müzesinden bahsetmiştim. Burada Sovyetler’in uzay yarışındaki adımları, muvaffakiyetleri epeyce etkileyici bir biçimde anlatılıyordu. Ancak bu uzay macerası, elbette salt başarılarla dolu değil, biraz karanlık öyküler ve “şehitler” de var. Bu sözler, birçok komplo teorisine mevzu olmuş biçimde hayatını kaybeden Yuri Gagarin’i hatırlatsa da ben öbür bir kahramandan bahsediyorum.

Sovyetler uzay yarışının birinci yıllarında ABD’nin bariz bir biçimde önündeyken, uzaya birinci canlıyı gönderme konusunda da birinci somut adımları atan ülkeydi. Bir insan göndermeden evvel hayvan gönderme konusunda çalışmalar yapılmış. Ve bunun için seçilen canlı, Laika ismini verdiklerini sempatik bir sokak köpeğiymiş. Vostok 2 uçuşuyla uzaya çıkan birinci canlı olan Laika, ne yazık ki kısa bir müddet sonra yüksek sıcaklık nedeniyle hayatını kaybetmiş. Lakin yalnızca ölmesi değil, aslında bu seyahatten geri dönme umudu olmadan gönderilmiş olması, içinizi çok acıtacaktır. Birçok bilinmeyenle dolu olan bir seyahat için yetkililer, özel laboratuar hayvanlarından fazla sokak hayvanlarını, beklenmeyen durumlara daha âlâ ahenk sağlayabileceğini düşündükleri hayvanları tercih etmiş. Sokaktan toplanan, kapsüle sığabilmesi için nispeten küçük köpeklerden seçilen kümenin birinci “talihlisi” Laika olmuş (Laika, Rusça’da “havlayan” demekmiş). Kendisinin atmosfer dışında kısa bir müddet de olsa hayatta kalabilmesi, uzaya insan gidebileceğine dair en kesin ispat olarak addedilmiş ve Laika bir öncü, bir kahraman olarak taltif edilmiş. Fakat ne yazık ki çok sonradan ortaya çıkan gerçekler, o sıralar projede vazife yapmış şahısların açıklamaları, bu bilgiye erişmek için Laika’nın ölmesine gerek olmadığını ortaya koymuş.

Uzatmayayım, Laika’nın anısına küçük bir heykel dikilmiş. Dinamo metro durağına ve Dinamo Stadı’na yakın bir yerde bulunan bir devlet dairesinin bahçesindeki heykel, filler tepişirken ezilen bir çimenin, resmi tabirle ise bir şehidin heykeli. Merak edenlerin görmesini önerebilirim. Biraz sıkıntı bulunacak bir yer olduğundan tam lokasyon vermeyi uygun buluyorum ()

Modern Rusya Tarihi Müzesi (Devrim Müzesi)

Buranın ismi 1998’de değiştirilmiş. Lakin tekrar de bizim Ekim İhtilali olarak bildiğimiz periyoda dair çok kıymetli bilgiler ve anılar saklayan müze, Moskova’nın bence en güzel müzelerinden biri. Kronolojik olarak 19. yüzyılın 2. yarısında Çarlık Rusyası’nın çağdaşlaşma hareketleriyle başlayan müzede Ekim İhtilali periyodu, Sovyet yılları ve SSCB’nin yıkılmasından günümüze kadar süren Rusya Federasyonu yıllarına dair bilgi alınabiliyor. Stalin’e gelen armağanlar üzere farklı tematik kısımlar de bulunuyor. 2. Dünya Savaşı sonundan SSCB’nin yıkılmasına giden süreçte nelerin yaşandığı, nelerin eksik kaldığı -elbette mevcut devlet bakışına göre- açıklanıyor. Yıkılma süreci ve sonrası, Rusya’nın şu anki haline, kültürel zenginliklerine ve yükselen iktisadına övgüler, 2018 Dünya Kupası’yla ilgili bölümler… nitekim çok dolu bir müze burası. Kızıl Meydan’daki Tarih Müzesi’nin bir manada tamamlayıcısı olduğu söylenebilir. Giriş 400 ruble, Moskova’nın en bilinen caddelerinden Tverskaya’da.

Vorobyovı Gorı (Sparrow Hills)
Moskova genel manada uygun yapılaşmış bir kent, mega büyüklüğüne yaraşır büyüklükte parkı ve boş alanı çok az. Kentin en hoş, görünümlü, yatıp dinlenmeye müsait yeşil alanı bence Vorobyovı Gorı (Vorobyovy Gory). Universitet metro durağında metrodan inip Moskova Devlet Üniversitesi’nin ana binasından dümdüz kent merkezine hakikat yürüdüğünüzde doruğun üst kısmına varılıyor. Az evvel görüntülü dedim lakin Moskova’da o denli diğer kentlerde görmeye alıştığınız tipten pek bir görüntü yok, tekrar de en görüntülü sayılabilecek yer burası olduğundan turist kalabalığından hakikat yere geldiğinizi anlayacaksınız. Burada fotoğraf çekip kısa ormanlık patikadan aşağı indiğinizde ise Vorobyovı Gorı’nın ırmak kenarı kısmına geliniyor. Burada oturacak banklarda ırmaktan geçen gemileri seyredebileceğiniz üzere, metro köprüsünün etrafındaki yeşil alanda ayakkabılarınızı çıkarıp çimlere uzanarak dinlenebilirsiniz. Buraya güneşlenmeye, çimlerde yuvarlanmaya gelmiş birçok Moskovalıyla karşılaşacaksınız. Ayrıyeten buraya konuşlanmış dükkanlardan mısır, dondurma vs. alabilirsiniz. Moskova’nın görülesi yerlerinden biri olduğunu düşünüyorum.

Buraya ırmak üzerindeki bir köprüde kurulmuş Vorobyovy Gory metro durağına gitmek suretiyle rahatça ulaşabilirsiniz. Yer olarak tam Lujniki Stadı’nın ırmağın öbür tarafındaki karşı kıyısı diyebiliriz.

Moskova Ulu Camii
Eski Sovyetler Birliği değerli ölçüde Müslüman nüfusunu barındırıyor. Bu nedenle Moskova’da 2 tane mescitle karşılaştım. Biri Pobedy Parkı’nda, başkası, yani Moskova Ulu Camii (Moscow Cathedral Mosque) ise kentin kuzeyinde, Olimpiysky Caddesi’nde. İçine girmeye yeltenmedim, lakin siz çok merak ediyorsanız buraya gelebilirsiniz. En yakın metro durağı, Prospekt Mira.

Arbat Caddesi
Eski Arbat Caddesi’ne Moskova’nın İstiklal Caddesi demekte hiçbir sakınca olmaz sanıyorum. Onun üzere kalabalık, turist ve sürüyle bar, restoran, ikramlık eşya dükkanıyla dolu bu cadde, Moskova’ya geldiğinizde kesinlikle uğramanız gereken yerlerden. Çok sayıda sokak sanatkarı var. Kızıl Meydan ve Kremlin’e de hayli yakın denebilir. Fazla uzatmıyorum. Arbatskaya yahut Smolenskaya metro durakları, caddenin iki ucuna yakın yerlerde konumlanmış. Buralardan birinde metrodan inip caddenin bir ucundan başkasına yürüme aktivitesini en az bir kere yapın. Smolenskaya tarafına yakın Aleksandr Puşkin ve eşi Natalya Gonçarova’nın heykelini atlamayın.

Tsoy Duvarı
Viktor Tsoy duvarı, Moskova’ya gelenlerin, hele hele Arbat Caddesi’nde turlayanların kesinlikle gitmesi gereken bir yer. Viktor Tsoy kimdir, Kino necidir üzere soruları olanlar için Rusya’da Viktor Tsoy’la bağlı 3 yerle ilgili yazdığım yazıyı okumak isteyenleri linkteki yazıya yönlendirmek isterim. For English, press 9 🙂

Eski Heykeller Müzesi
Yukarıda belirttiğim üzere Moskova, hatta genel olarak Rusya, eski Sovyet mirasını en sağlam biçimde koruyan ülke olarak çabucak dikkati çekiyor. Buna karşın ortalarda Lenin ve 1 tane de Karl Marx heykeli dışında Sovyet simgesi olmuş heykel görmeniz pek kolay değil. İşte bu heykeller başka bir parkta toplanmış. Fallen Monument Park olarak geçiyor ismi. Gorki Parkı’nın karşısındaki parkta bu eski heykeller toplanmış. Bir Moskova ziyaretinizde burayı görmeden geçmeyin. Tıpkı karede 3 tane Lenin heykeli göreceğiniz bir yer varsa, orası burası. Lenin dışında Stalin, Brejnev, Cerzinski (Dzerzhinsky), Sverdlov üzere kıymetli Sovyetik figürlerin heykelleri burada sergileniyor. Lakin en dikkat çeken heykel, hiç elbet “CCCP oplot mira”, yani “SSCB barışın kalesidir” (USSR, stronghold of peace) yazılı olağanüstü heykel. Rusça’da birebir vakitte Rus uzay üssüne ismi verilmiş “mir” sözcüğünün hem barış, hem de dünya manasına geldiğini unutmamak lazım.

Park Pobedy
Sovyet tarihinin en büyük savaş başarısı, hiç elbet ülkeye giren Nazi Almanyası ordularının geri püskürtülmesiymiş. Bu konuya çok ehemmiyet vermeleri çok olağan, zira bu yalnızca Sovyetlerin değil, 2. Dünya Savaşı’nın ve münasebetiyle tüm dünyanın yazgısını etkilemişti bu direniş. Elbette 2. Dünya Savaşı’ndaki ‘zaferi’ anlatan bir müze yapılması olağan. Ancak müzeyi çevreleyen kocaman bir park da var, ona da sonraki paragrafta geleceğim. Zafer Müzesi’nin girişi 300 ruble, önündeki büyük anıtta kahramanlıklara imza atılmış cephelerin isimleri yazıyor, bir de sönmeyen ateşi var. Müzenin içindeki açıklamaların birden fazla maalesef Rusça. Fakat birinci girdiğiniz kısımdaki salonun iki yanındaki korumalarda SSCB’nin her bölgesinin verdiği “şehitlerin1 isimlerinin yazılı olduğu ansiklopedi kıvamında devasa kitapları görmek bile, Sovyet Rusya’nın savaşta verdiği çabayı ve kayıpları belgeliyor. 2. Dünya Savaşı’na dair insan kayıpları konusu geçtiğinde daima Yahudi katliamları akıllara geliyor, ki bu da çok olağan, 6 milyon civarında Yahudi öldü. Lakin Sovyetlerin de 20 milyonun üzerinde vatandaşını kaybettiğini unutmamak gerek. Bu etkileyici müzede savaşın dönüm noktası olarak kabul edilen Stalingrad, Leningrad, Kursk, Dinyeper cephelerinin hem fotoğraflı hem de fizikî eşyalarla birleştirilmiş oda büyüklüğünde dioramaları yer alıyor. Yeniden bütün bu cephelerden ve genel olarak SSCB’den gelen hatırlar, bilgilendirici açıklamalar eşliğinde sunuluyor. Son diorama ise Kızıl Ordu tarafından ‘fethedilen’, yakılıp yıkılmış Berlin’e ilişkin. Ana koridorların duvar ve sütunlarına, SSCB Kahramanlık Madalyası alan insanların isimleri işlenmiş. Ayrıyeten öbürleri kadar çetin geçmese de Sovyetlerin savaştığı Asya-Japonya cephesiyle ilgili kısımlar ve savaşa dair tabloların sergilendiği hoş bir fotoğraf galerisi müzeyi tamamlıyor.

En üst kattaki Zafer Salonu’nda harika bir slayt gösterisi de yapılıyor. Savaşın tüm kademeleri, duvara yansıtılan manzaralar ve müzikler eşliğinde Sovyet-Rus bakış açısıyla anlatılıyor. Bunu katiyen kaçırmayın, çok lakin çok etkileyici, hem manzara hem de müzikleriyle insanı ‘Allah Allah’ nidalarıyla koşturacak bir şova şahit olacağınızı garanti edebilirim. Ben saat 17:00 üzere tesadüfen bu salona girdiğimde gösteriyi yakaladım, siz saatleri sorun bence.

Bu müze, Pobedı (Zafer) isminde bir parkın ortasında bulunuyor. Poklonnaya Tepe’sine kurulmuş olan park, mahallî halk için köpek gezdirip, koşup, spor yapıp dinlenmek üzere gayelerle kullanılırken, 2. Dünya Savaşı’yla ilgili birçok anıt ve öteki küçük müzeler burada yer alıyor. Mesela Almanlardan ganimet olarak ele geçirilmiş silah, top, tank üzere araçların sergilendiği bir açık hava müzesi var. Lakin benim ilgimi en çok çeken yerler, dini yapılar oldu. Bu parkın içinde ve etrafında yalnızca kilise değil, sinagog ve cami de bulunuyor. Bilhassa mescide gitmenizi önereceğim. Ben Kurban Bayramı sırasında gitmiştim, bu yüzden parkın çabucak dışındaki caminin avlusunda ‘Kurbanfest’ ismini verdikleri bir aktiflik düzenleniyordu. Burada genelde başı kapalı hanımlar, başında takke olan adamlar ve ortalıkta koşturan çocuklarla karşılaştım. Epey kalabalıktı, çoğunluk sanırım, Kazan, Ufa üzere Müslüman nüfusun çoğunlukta olduğu yerlerden gelmişti. Burada fiyatsız dağıtılan etli pilav çeşidi yemeği doğal ki atlamadım, Moskova’nın ne kadar kıymetli bir kent olduğunu bu vesileyle tekrar hatırlatayım. Yarı aç yarı tok dolaşma ihtimaliniz yüksek, şayet paranıza acımayacak ölçüde hali vakti yerinde bir insan değilseniz.

Gorki Parkı
Scoripons’ın Wind of Change müziğinde ismi geçen Gorki Parkı, Moskova’nın en büyük parklarından. Benim ziyaretim sırasında bir hiphop şenliği üzere birşey vardı, bu yüzden çok kalabalıktı. Tekrar de kesinlikle gidin ve görün burayı. Eski Heykeller Parkı’nın çabucak güneyinde, yolun öbür tarafında bulunuyor. Ayrıyeten ırmak kenarında olmasından dolayı ırmağın kenarına oturup birşeyler yiyip içmeniz, geçen küçük motor ve gemileri seyretmeniz de mümkün.

VDNKh
Moskova’nın Sovyet periyodu anılarından en bilinenlerinden biri de kentin en büyük parklarından VDNKh (Vystavka Dostizheniy Narodnogo Khozyaystva). “Ulusal İktisadın Muvaffakiyetleri Sergisi” demek, SSCB’nin geniş kapsamlı bir “yerli malı haftası” müsameresi üzere olduğu da söylenebilir. Ülkenin bilhassa tarım ve endüstride başardıkları, hem de ülke ülke bölünmüş biçimde burada sergilenirmiş. Günümüzde SSCB’nin değerli silahlarının sergilendiği kısımlar, ülkelere ayrılmış kısımlar, dev bahçeler, havuzlar, heykellerle birlikte dolaşması çok keyifli bir vakit seyahati sunuyor. Dediğim üzere burada ülkelere ayrılmış kısımlar var, fakat günümüzde asıl emelinden farklı kullanılıyor buralar, tıpkı parkın geneli üzere. Mesela Ermenistan kısmında seyahat acenteleri ve Ermeni restoranları vardı. Ana bina ve önündeki Lenin heykeli park içindeki öteki etkileyici yapılar. SSCB için tarımın ne kadar kıymetli olduğu, park içinde çeşitli boyutlarda çokça görülen buğday, başak vs. figürlerinden rahatça anlaşılıyor. Yakındaki Uzay Müzesi ve Kolhoz Heykeli de aslında bu parkla birlikte düşünüldüğünde bir konsepte kavuşuyor.

Deli Petro Heykeli
Bizim tarih kitaplarında ‘Deli’ diye isimlendirilen, Rusların ise ‘Büyük’ dedikleri, Çarlık Rusyası’nın son hanedanı olan Romanov’un kurucusu ve birinci Çarı Büyük Petro’yla Rusya’nın her yerinde bir halde karşılaşabiliyorsunuz. Petro’nun mezarı, St. Petersburg’daki Petropavlovsk (St. Peter and Paul) Katedrali’nde mesela. Çok etkileyici, bir geminin güvertesine çıkmış devasa bir heykeli ise Moskova’da. Tretyakov Galerisi ve Kurtarıcı İsa Katedrali’nin ortasındaki yarımadanın ucundaki minik yapay adada, Yakimanka Bölgesi’nden en yeterli formda görülüp fotoğrafı çekilecek heykele, Eski Heykel Parkı’na giderken kesinlikle uğrayın.

Eski Sovyet Atari Salonu
İsmi (Museum of Soviet Arcade Machines ya da Muzey Sovetskikh Igrovykh Avtomatov) biraz garip gelebilir, lakin Moskova’da bir de Sovyet periyodunun oyunlarını barındıran bir atari salonu-kafe bulunuyor. Girişte 450 ruble karşılığında 15 tane jeton satın alırsanız, bu enteresan oyunların birçoğunu deneyebilirsiniz. Jeton dedikleri, bir vakitlerin 15 kapiklik bozuk paraları aslında, bir kibrit kutusunda veriliyor.

Gençleri bilemiyorum doğal, ancak benim üzere 90’ların çocuğu olup atari salonlarında ağız tadıyla birkaç tıp geçebilmek için diğer biri yanıma ‘challenger’ olarak oturmasın diye dua etmiş, bilgisayarın her meskene girişinden evvel atari aldırabilmek için anne babasının önünde kırk takla atmış biriyseniz burası çok ilginizi çekecektir. Elbette oyunların hiçbir tanıdık değil, arayüzler falan daima Rusça lakin genel konsepti anlamak sıkıntı değil. Bilhassa hala Duck Hunt’ın teknolojisine akıl sır erdirmekte zorlananlar, buradaki 80’lerden kalma tüfekli avlanma oyunlarına şapka çıkaracaktır bence. Bunun dışında otomobil yarışlarını, Pacman gibisi birşeyler yemeli oyunları, yılan oyununun öncülü “Piton” oyununun, mekanik basketbol ve buz hokeyi oyunlarını, makineden oyuncak çekme makinesini falan deneyebilirsiniz. Ancak iki kişi bulunmanız halinde daha çok keyif alabileceğinizi itiraf etmek isterim, tek başınayken ağız tadıyla oynayacağınız ‘arcade’ oyunlar hudutlu kalıyor. Moskova’nın akşam yerlerinin ağır olduğu yerlerden Kuznetski Most Caddesi’nde bulunuyor. Burası gereğince turistik olmasa gerek ki girişte jeton aldığım hanımefendi bana burayı nereden duyduğumu sordu.

Kolhoz Heykeli
Bir öteki Sovyetik simgeye geliyor sıra. Hiç eski Sovyet-Rus sineması izlediniz mi, mesela Solaris yahut Stalker’i? İzlediyseniz sinema başlarken karşınıza çıkan görkemli Mosfilm logosu eminim ki aklınızda kalmıştır. Sol elinde çekiç tutan bir erkekle (işçiyi simgeliyor) sağ elinde orak tutan bir bayanın (kolhoz kadınını simgeliyor) oluşturduğu “kolhoz” simgesi, bir sinema şirketinin dışında, SSCB’nin çok önemsediği tarım-sanayi büyüme ve gelişmesinin de simgesiydi. Kırsal kısımlardaki kooperatif çiftlik yapılanmasının kısaltması (kollektivnoye hozyaystvo) olan kolhoz, SSCB’nin ağır sanayi atılımları haricindeki büyüme atağının, sıradan köylü ömrüne indirgenmiş haliydi de denebilir. Vera Muhina’nın 1937’de tamamladığı heykel 24 metre yüksekliğe sahip. Moskova’da VDNKh Parkı’nın yakınlarındaki bu kocaman ve etkileyici heykelin alt kısmında, eski Sovyet ülkelerini simgeleyen ikincil bir heykel bulunuyor. Büyük heykelin altındaki müzeyi görmeseniz bile bu anıtı görmenizi öneririm. Büyük Sovyet yönetmeni Sergey Eisenstein’ın ismini verdiği caddenin Prospekt Mira Bulvarı’yla kesiştiği yerde bulunuyor. VDNKh’ya gelme niyetiniz varsa bu heykeli de kesinlikle görün diyorum.

Lujkov Köprüsü
Eh, ortasından ırmak geçen kimi Avrupa kentlerini gördüyseniz birçok köprüde evli çiftlerin yahut sevgililerin isminin kazındığı asma kilitlerin olduğu köprüleri de kesin görmüşsünüzdür. Bunun Moskova’da da bir karşılığı var, Lujkov Köprüsü (Luzhkov Most). Yalnız burası sadece bu kilitlerin asılması için bilhassa yapılmış üzere. Bu küçük köprüdeki metal ağaçlar, kilitlerin asılmasına uygun biçimde tasarlanmış. Tretyakov Galerisi’ne ve Strelka’ya yakın.

7 Kız Kardeşler – Stalin Gökdelenleri
2. Dünya Savaşı’nın akabinde Yosif Stalin, kenti devasa gökdelenlerle doldurmak istemiş. Nikita Hruşçov’un sözüne nazaran savaşın galiplerinden biri olarak yabancılar Moskova’ya geldiğinde hiçbir gökdelenin olmadığı bir kente gelmiş olmasınlar, şanlarına gölge düşmesin istemiş. Planlanan yapılardan 7 tanesi tamamlanmış. Günümüzde kimilerinin kullanım gayeleri değişse de binalar motamot duruyor, zati bu kadar yüksek binaları yıkmak ya da kapsamlı dış tadilatlara sokmak pek mümkün görünmüyor. En zirvelerine yakın halde binalara kondurulmuş orak çekiç ya da kızıl yıldızlara da dokunulmamış. Bunlar tahminen Moskova kentinin simgelerinden sayılmaz, lakin yer tanımı açısından kolaylık sağladıklarına kuşku yok. Ben hiçbirine bilhassa gitmeye çalışmadım, buna karşın 4 adedini gördüm, tahminen başkalarını de görmüş lakin dikkat etmemişimdir. Benim gördüklerim, Eski Arbat Caddesi’nin Smolenskiy Bulvarı kestiği yerdeki Dışişleri Bakanlığı Binası, Vorobyı Gorı’ya yakın Moskova Devlet Üniversitesi’nin ana binası, bir vakitler Hotel Ukraina olan, günümüzde Radisson Royal Otel olarak hizmet vermeye devam eden bina ve Sadovaya-Kudrinskaya Caddesi’ndeki Kudrinskaya Binası. Başka üçü ise Leningradskaya (Hilton) Oteli, Kotelnicheskaya Binası ve Krasnıy Vorot (Red Gate) Binası. Merak edenler, Moskova’nın ana caddelerinde dolaşırken gökyüzünü inceleyebilirler, gerçekten bütün bu binalar ortalama 150 metre yükseklikte.

Moskova, akşam ve geceleri de hayli hareketli bir kent. Eski Arbat Caddesi haricinde Kuznetskiy Most Caddesi, buraya yakın Bolshaya Dmitrovka, Kamergerskiy ve Petrovka Sokaklarında çok sayıda bar ve restoran var oturup birkaç şey içebileceğiniz. Takılmak isteyenlere naçizane akşam deneyimimle buraları önerebilirim.

Moskova’daki bir sürü yerle ilgili birşeyler yazdım, daha da görülebilecek çok yeri atlamış olabilirim. Zira burası, artık varolmayan bir ‘imparatorluğun’ başşehirliğini çok yakın geçmişe kadar yapmış, 20. yüzyıl dünya tarihine taraf vermiş mega bir kent. Gördüğüm kentler ortasında Moskova’yı Paris’le karşılaştırabilirim, büyüklüğü, kalabalıklığı, başarılı metrosu, pahalılığı ve görülecek sürüyle yeri olması açısından çok benziyorlar bence. Paris’e atfedilen “romantizm” geyiği, Moskova’da harikulade bir kent planlaması ve bir dolu Soğuk Savaş anısına yerini bırakıyor. Rusya’ya giderseniz aslında Moskova’yı atlamazsınız, lakin yalnızca Moskova’yı -tamam bir de St. Petersburg’u- görmek için bile Rusya’ya gidin, eski Sovyet kentlerinin neye benzediğini, Sovyet metrolarının derinliğini ve hepsinden kıymetlisi kadim Rus kültürünü Moskova’dan daha net ve görkemli bir halde görebileceğiniz öbür bir kent olduğunu sanmıyorum. Hem Rus Çarlık yıllarının, hem Sovyet Komünist periyodunun hem de SSCB sonrası Kapitalizm’e istikametlenmiş çağdaş Rusya Federasyonu’nun izlerini üzerinde taşıyan Moskova, en az 5 gün boyunca keyifle dolaşabileceğiniz birçok seçenek sunuyor ziyaretçilerine…

İletişim

Bu yazıyla ilgili sorularınızı, yazıya yorum yaparak bana iletebilirsiniz. Lakin sizden ricam, evvelki yorumları da okumanız, tahminen de birebir soru evvelce sorulmuştur.