Mısır’da dikkat edilmesi gerekenler

Son güncelleme tarihi: 19 Mart 2024

Mısır nitekim görmeye alıştığınız ülkelerden epeyce farklı bir yer. Her ne kadar Türkiye’yi bir Orta Doğu ülkesi üzere görmekte bir sakınca yoksa da Mısır’ın muhakkak yerlerinde, bilhassa de Kahire‘de çok farklı durumlarla müsabakanız yüksek ihtimal. Her ne kadar her seyahat macerası kendine mahsus tecrübeler yaşatsa da Mısır’da karşılaşabileceğiniz durumlardan haberdar olmak sizi biraz daha hazırlıklı kılabilir.

Bilmenizde yarar olan durumları evvel bir özetleyeyim:

• Para bozdurma
• Sokaklarda fotoğraf çekimi
• Turist kazıklamaca
• Bahşiş
• Değişik turist dümenleri
• Kuyruk
• İnternet
• Sokaklarda dolaşmak
• Müze girişleri
• Yavaş Yavaş Hasan Şaş
• Ulaşım ve toplu taşıma
• İnsanlar
• Mekanlar ve alkol kullanımı

Para bozdurma

Mısır’da Mısır Pound‘u yahut Mısır Lirası olarak bilinen bir para ünitesi kullanılıyor. Kısaltması EGP yahut LE. Türkiye’den gelmeden evvel döviz ofislerinde biraz soruşturdum, hiç Mısır Pound’u bulamadım. Yalnızca ofislerden biri bir mühlet evvel elinde bulunduğunu, lakin hiç kimse ilgi etmediği için geri gönderdiğini anlatmıştı. Münasebetiyle Mısır’a gittikten sonra bir yahut birkaç kez para bozdurmanız gerekecektir, gerçekten Mısır’da birçok yerde ve bilhassa pazarlık yordamı satış yapan dükkanlarda nakit kullanmak durumunda kalacaksınız.

Normalde bu tip iktisadı turizme ziyadesiyle bağımlı ülkelerde turistik yerlerde bol ölçüde döviz ofisi olur ve buralarda belirtilen kur üzerinden bir kurul da kesilir. Fakat Mısır’da beklentimin bilakis çok az döviz ofisiyle karşılaştım. Gerçekten burada değişik bir formda hayli hoş bir para bozdurma sistemi kurulmuş, epey yaygın bankamatiklerde basitçe para bozdurmak mümkün. Lakin her bankamatik döviz bozma özelliğine sahip değil, bu mevzuda hayli dikkatli olmanız lazım, gerçekten birazdan anlatacağım kıssada olduğu üzere bankamatiğe para kaptırma durumuyla karşılaşmanızı hiç istemem.

Hikayeden evvel biraz daha detay vereyim. Bir bankaya yahut bankamatik kulübesine gittiğinizde çeşitli boyutlarda makineler göreceksiniz. Tıpkı Türkiye’dekiler üzere bunlardan küçük olanlar kartla para çekme üzere sonlu sayıda süreci gerçekleştirebiliyor. Fakat en büyük olanlar para bozdurma sürecine müsaade verebiliyor. Bankamatikte kartsız süreç yapmak için ekrana dokunup lisan olarak İngilizce’yi seçtiğinizde karşınıza “Exchange” seçeneği çıkıyorsa oradan para bozdurabilirsiniz demektir. Bu seçeneğin akabinde 4-5 tane majör para ünitesinin (Amerikan doları, Euro, Suudi Arabistan Riyali gibi) o anki şimdiki kur oranlarını gösteren ekran çıkıyor. Orayı da geçince sizden elinizdeki dövizi bankamatiğin açılan haznesine yerleştirmeniz bekleniyor. Bunu yaptığınızda bankamatik parayı tanımlıyor ve verdiğiniz dövizin yanlışsız ölçüde olduğunu teyit ediyor. Akabinde o dövizin Mısır poundu cinsinden karşılığını ve elinize geçecek parayı gösterip o parayı size veriyor. Çok çok küçük bir komite kesiliyor. Hayli zahmetsiz bir süreç sonucunda, kimseyle muhatap olmadan para bozdurmak bence Mısır üzere bir yerde çok hoş bir imkan.

Ancak, üstte bahsettiğim para kaptırma konusu çok ender de olsa başınıza gelebilir ki ben epey dikkatli ve sistemli olmama karşın benim başıma geldi. Olayı özetlemem gerekirse, Aswan’da para bozdurmak için gittiğim Banque Misr bankamatiğinde Exchange seçeneği görmeme karşın bankamatik, verdiğim 50 doları yuttu. Yani vermesi gereken Mısır pound’unu vermeden hiçbir şey olmamış üzere ana ekrana döndü, hiçbir kusurlu süreç yapmamama karşın. Banka önünde konuşlu bekleyen güvenlikçilerle, orada karşılaştığım halktan bireylerle, bankamatiğin karşısında “tourism police” yani turizm polisi unvanlı polislerle ve yolda gördüğüm öteki vatandaşlarla konuşmama rağmen hiçbir sonuç alamadım. O sırada cuma öğlenden sonrasıydı, yani Mısır’da haftasonu tatiliydi. Hasebiyle bana herkes pazar sabahı -yani Mısır’da hafta başı- banka açıldığında tekrar gelmemi tavsiye etti. Lakin ben pazar günü Türkiye’ye dönecektim, o sabah hala Aswan’da olmam halinde çok büyük ihtimalle Hurghada’daki uçağımı kaçıracaktım. Ya parayı bir hiç uğruna kaybedecek ya da uçağımı kaçıracaktım yani.

Bankanın telefonla dayanak sınırından, hatta internetteki online takviye sayfasından konuştuğum görevliden de farklı bir cevap alamayınca, o sırada yoldan geçen bir vatandaşın tavsiyesiyle birkaç yüz metre ötedeki asıl Banque Misr şubesine gittim. Açıkçası tüm umudumu yitirmiştim o sırada. Fakat banka kapalı olmasına karşın 0rada büyük bir tesadüf ve baht yapıtı bulduğum, epey âlâ İngilizce konuşan beyefendiye durumu tüm detaylarıyla anlattım, pazar sabahı orada olmamın imkansızlığından bahsettim, biletlerimi bile gösterdim. Sanırım o da kelam konusu bankamatiğin sıkıntılı olduğundan haberdardı, bir de ben bu biçimde konuşunca sağolsun bana inanılmaz bir güzellikte bulundu. Çabucak banka müdürünü telefonla arayıp konuştu. Müdür de sağolsun tatil günü olmasına karşın akşamın ilerleyen saatlerinde gelebileceğini söylemiş ona. Ben de günün geri kalanında gergin bir halde onlardan haber bekledim. Sonunda müdürün geldiğine dair WhatsApp’tan aldığım iletiyle parayı yutan bankamatiğin olduğu yere gidip müdürü buldum. Müdür pasaportumu aldı ve içeride bir odaya girdi. Sonra çıkıp büsbütün Arapça bir form verdi doldurmam için. Adımı ve telefonumu yazıp imzaladığım, tam olarak ne anlattığına dair en ufak bir fikrim olmayan formu doldurduktan sonra bana kaptırdığım dolarları iade ettiler. Tekraren teşekkür ederek oradan ayrılırken, olağan kaidelerde o parayı kurtarma ihtimalimin %1’den bile az olduğundan emindim. Lakin büyük ısrarım, takipçiliğim ve alışılmış ki çok şanslı olmam sonucunda o parayı kurtarabildiğimi düşünüyorum. Yeniden de bana fevkalade bir düzgünlükte bulunmuş olan banka vazifelisi Ayman Bey’e ve müdür Mahmud Nasır’a şükran borcumu, burayı hiç okumayacak olsalar bile belirtmek isterim.

Özetle, bu stil bir olayla karşılaşmak istemiyorsanız aşağıdaki noktalara dikkat etmenizi tavsiye ederim:

• Mümkünse bankadan başka bankamatiklerden değil, şahsen banka şubelerindeki bankamatiklerden para çekmeye çalışın. Tenha değil kalabalık yerlerdeki şubeleri tercih edin.
• Mümkünse cuma ve cumartesi üzere tatil günlerinde değil, geri kalan hafta içi günlerde ve mesai saatleri içinde para çekin. Bir sorun yaşarsanız basitçe muhatap bulabilirsiniz böylelikle.
• Mümkünse daha evvel kullandığınız ve muvaffakiyetle para bozdurabildiğiniz makinelerin benzerilerini arayın, sorun yaşamadığınız bankaların şubeleri dışındaki bankaların bankamatiklerinde macera aramayın. Ben neredeyse her seferinde bordo renkli bir tabelaları olan Banque Misr‘a gittim ve üstte anlattığım istisnai olay haricinde bir sorun yaşamadım.
• Yukarıda anlattığım para kaptırma olayındaki sabık bankamatik, parayı büyük bir hazneye koymam suretiyle kabul etmişti. Halbuki benim muvaffakiyetle para bozdurduğum bankamatikler parayı tabir-i caizse “ısırarak” çeken türden makinelerdi. Münasebetiyle bu sizin için bir kriter olabilir bankamatik seçerken. Tuhaf bir anlatım olduğunun farkındayım, lakin diğer bir ekstra ayırt edici özellik hatırlamıyorum.

Benim gittiğim devirde (Aralık 2022) 1 Amerikan doları yaklaşık 24.5 Mısır pound’una, birebir vakitte 18 Türk lirasına eşitti. Münasebetiyle bu hesaba nazaran 1 Mısır pound’u yaklaşık 80 kuruşa eşitti. Bunu da ek bir bilgi olarak iletmek isterim. Tıpkı Türkiye üzere Mısır da hayli kırılgan bir iktisada sahip ve tıpkı Türk Lirası üzere Mısır pound’u da Amerikan doları ve Euro üzere para üniteleri karşısında daima bedel kaybediyor.

Fotoğraf çekimi

Mısır bildiğiniz üzere 2011 ve 2013 yıllarında yaşanan büyük halk hareketleri nedeniyle önderlerin, iktidarların değiştiği bir ülke. Bu yüzden Mısır’da merkezi yerlerde polis denetimleriyle, daima polis denetim noktalarıyla karşılaşıyorsunuz. Mısır’da dikkat çekmeden dolaşmak, turist üzere gözükmemek epey değerli, o yüzden her yerde gözünüzü dört açın. Merkezi yerlerde, müze girişlerinde, köprülerde, kilise girişlerinde ve bilhassa de Kahire’nin merkezi olan Tahrir Meydanı’nda fotoğraf çekerken çok dikkatli olun. Zati Tahrir Meydanı standart insanların girişine kapalı, yolun karşısında olsanız bile meşhur obeliskin fotoğrafını çekerken fazla dikkat çekmemeye çalışın. Yalnızca Kahire değil, öteki kentlerde de sık sık polis denetim noktalarını gördüm. Sakın polislerin direkt fotoğrafını çekmeye yeltenmeyin, başınıza iş almak istemezsiniz Mısır üzere bir yerde.

Kontrol noktalarındaki polisler her ne kadar her vakit silahlı ve daima temel duruşta bekler durumda olmasalar da her yerdeler. Doğal olarak kuşkulu bedellendirilen hareketlere karşı çok dikkatliler. Burada değerli olan, polis denetim noktalarının “doğrudan” fotoğraflarını çekmemeniz. Polisin olmadığı yerlerde büyük bir meseleyle karşılaşmazsınız. Aslında ben bu hususlarda birinci günden itibaren epey dikkatliydim, lakin bir yerde dalgınlıkla çektiğim bir fotoğraf az kalsın başıma iş açacaktı.

Kahire’deki İslami Sanatlar Müzesi’nin yan binasının fotoğrafını çekmek için, müzeden çıktıktan yolda durdum. Hakikaten müzenin içindeyken buranın fotoğrafını çekmeyi unutmuştum. Müze dışından çektiğim fotoğrafın kadrajında polis denetim noktası bulunduğunu hiç fark etmedim. Lakin fotoğrafı çektikten sonra silahlı bir polis bana seslenince ayvayı yediğimi düşündüm açıkçası. Konuyu çabucak anladığım için polisin yanına gidip fotoğrafı kazara çektiğimi, muhakkak makus bir niyetim olmadığını, polisi görsem aslında çekmeyeceğimi anlatmaya çalıştım. Yabancıyla karşılaşan bütün Mısırlılar üzere nereli olduğumu sordu, Türkiye’den geldiğimi öğrenince hali yumuşadı. O sırada kel başlı ve güneş gözlüklü, tam bir istihbarat şefi üzere duran bir adam yanımıza yaklaştı. Polisin ona seslenirken benim Türk olduğumu söylediğini anlayabildim. Bu şef kılıklı ağabeye de birebir şeyleri anlatıp gözü önünde o çektiğim fotoğrafı silince gitmeme müsaade verdiler, ben de derin bir nefes alıp oradan uzaklaştım.

Sadece dış yerlerde değil, müze içlerinde fotoğraf çekme olayı da bazen sorun yaratabiliyor. En azından 8-10 yıl öncesinden kalma yazılarda okuduğuma nazaran Mısır müzelerinde dolaşırken fotoğraf çekme olayı, müzeye giriş biletinden başka satılan bir müsaadeye tabiymiş ve şayet “izinsiz” fotoğraf çekerseniz vazifeliler sizi uyarır, hatta mevzuyu kapatmak için rüşvet bile isteyebilirlermiş. Fakat benim gittiğim periyotta bu mevzuda epeyce hoş bir güncelleme yapmışlar. Telefonunuzla çekeceğiniz standart fotoğraflar için farklı bir müsaadeye gereksiniminiz yok, lakin tripod kurarak profesyonel fotoğraflar çekme niyetiniz varsa (ki bunu ekseriyetle Instagram’da paylaşmak için, tapınak önünde sırtı dönük egzotik fotoğraflar çekme hevesinde olan bayanların yaptığını gördüm) ekstra bir fiyat ödemeniz gerekiyor. Özetle turistik yerlerde fotoğraf konusunda sıkıntıyla karşılaşmazsınız. Lakin tekrar de dikkatli olun, birtakım yerlerde vazifeliler orada fotoğraf çekilmesinin yasak olduğunu söylerse inat etmeyin.

Turist kazıklamaca

Eğer tam bir turist üzere sağa sola bakınıyorsanız, veya tek başınıza bir köşeye oturmuş, harita inceliyorsanız, yani elhasıl turist olduğunuz yüz metre öteden belirli oluyorsa satıcılar yanınıza kesinlikle yanaşırlar. Ellerinde ne varsa size satmak için lisan dökmeye başlıyorlar anında. Zati istisnasız bir halde nereli olduğunuzu soracaklar, onun akabinde magnettir, kartpostaldır, artık ellerinde ne varsa, fiyatını da dolar cinsinden söylemek suretiyle satmaya çalışırlar. Sinirlenmeyin, sorulara cevap verin, lakin almayacağınızı da net bir halde aşikâr edin. Çabucak olmasa da bir müddet sonra pes edip diğer avlar aramak üzere yanınızdan ayrılacaklar aslında.

Her tarafında turistik eşya dükkanlarının olduğu bölgelerde ise biraz duraklayıp beklerseniz size çabucak seslenirler. Çok sıcak davranıp muhabbet kurarlar. Samimiyetlerinden hiçbir kuşkum yok. Lakin alacağınız rastgele birşeyin gerçek fiyatının ne olduğunu asla kestirim edemeyeceğiniz kadar yüksek fiyatlar söylüyorlar. Mesela 100 pound dedikleri birşeyi 30’a aldığınızda kendinizle gurur duyabilirsiniz. Lakin hiç gururlanmayın, o 30’luk malı aslında 15’e alabileceğinizi tahminen hiçbir vakit öğrenemeyeceksiniz. Mısır’da gezmenin en yaman çelişkisini tahminen de bu tip anlarda yaşayacaksınız bence.

Bu cins kazıklama teşebbüslerine kendinizi en inançta hissettiğiniz, etrafta sizin üzere pek çok turistin olduğu yerlerde maruz kalacaksınız. Öte yandan turistlerin pek tercih etmediği, alt-orta sınıf halkın takıldığı yerlerde huzursuz hissetseniz bile kazıklanma riskinizin daha az olduğunu düşünüyorum, hakikaten halkın kederi, hayat gayreti kendine yetiyor üzere esasen.

Bahşiş

Mısır’da vatandaşların turist gördü mü zombiye döndüğünden bahsediyorum daima. Bunun bir öteki tezahürü de bahşiş konusu. Evet, Arapça’da bahşiş, bizim bildiğimiz bahşiş üzere söyleniyor. Rastgele bir küçük uygunluk karşılığında beşerler bahşiş bekleyip, bunu da açıkça belirli edebiliyorlar. Kahire’de ziyaret ettiğim El Rıfai Camii’nde mesela, bana caminin içindeki mezarları gezdirip kimlerin yattığını anlatan imam efendi bahşiş istedi ve kendisine verdiğim parayı helal ettim. Fakat bir yerde tuvalete girdiğinizde, tuvalette daima bekleyen bir çocuğun siz elinizi yıkarken kurulamanız için size peçete uzatması üzere bir durumda karşılaşabilirsiniz. Peçeteyi alırsanız bir bahşiş bekleyeceğini bilin. Ben konudan haberdar olduğum için çocuğa teşekkür edip peçetesini almamayı tercih ettim mesela.

Bireysel seviyede kalan bahşişler haricinde kurumsal olarak da bahşiş toplandığını belirtmek isterim. Mısır’da gittiğim kimi yerlerde olağanda ödemem gereken hesabın üstüne %10 kadar ekleme yapıldığını gördüm ki bunu da bahşiş olarak yorumlamakta bir sakınca görmüyorum. Elbette herkesin her vakit bahşiş istediğini söyleyemem, mesela üstteki para bozdurma sıkıntısında bana o kadar büyük bir uygunluk yapmalarına karşın kimse birşey istemedi, haklarını vermeliyim. Fakat birilerinden rastgele bir yardım istediğinizde bir ölçü bahşiş vermeyi göze aldığınızı da bilin derim. Hasebiyle kendi işinizi kendiniz görmeye çalışın mümkün olduğunca.

Hatta şöyle farklı birşey de yaşadım. Bir akşam otel odamda dinlenmekteyken kapım çaldı. Kapıda otelin görevlilerinden biri vardı. Kendilerine çay demlediklerini, benim de içmek isteyip istemediğimi sordu. Acayip bir bahşiş isterler diye istemiyorum dedim. Sonrasında adam birkaç kez para almayacaklarını belirtmesine karşın sözümden dönmemek, sadece ölçüsü belgisiz bir para ödemek zorunda kalmamak için hayır dediğimi belirli etmemek için ısrarla hayır diyerek kendisini uğurladım. Çayı almadığıma pişmanım o farklı, lakin adamın tavrına bakarak Mısırlıların bile bu bahşiş sıkıntısından turistlerin ne kadar tırstığının ziyadesiyle farkında oldukları sonucunu çıkardım.

İşportacılar ve seyyar satıcılar

Kahire’ye tam bir işportacı başşehri diyebilirim. Hayatımda hiçbir yerde bu kadar geniş işportacı yığınları görmedim. Kalabalık yerlerde kaldırımları geçip caddelere taşacak kadar, beşerler ve hatta otomobillere hakikat düzgün ilerleyecek alan bırakmayacak kadar fazla işportacı var. Ve bu işportacılarda gereksiniminiz olan her türlü şeyi bulabiliyorsunuz. Kıyafetten oyuncağa, elektrikli eşyadan çeşit çeşit yiyeceklere kadar aklınıza gelen yahut gelmeyen her şey satılıyor. Hasebiyle buralar günün büyük kısmında binlerce kişi tarafından ziyaret ediliyor. Kalabalık yerlerde, otobüs durağı yakınlarında kümelendikleri için esasen sıkışık olan trafiği yeterlice keşmekeşe döndürüyorlar, zira dediğim üzere bu kalabalıkta ilerleyebilmek için yola inmekten öbür pek bir yolunuz yok.

Seyyar satıcıların bir öteki aklımda yer eden özelliği ise gürültücü oluşlarıydı. Bağırıp çağırmanın da ötesine geçmişlerdi hatta. Esasen bu tip pazar alanları insan kalabalığı ve trafikten dolayı gereğince gürültülü olduğu için, kendi tezgahlarının reklamını yapabilmek ismine bir megafona bir ses sitemi bağlayarak, tıpkı konuşmayı tekraren tekrarlayan bir kaydı bağlayıp, o sesi daima döndürmek biçiminde harikulade bir teknoloji geliştirmişler. Şöyle anlatayım muhtemelen “tanesi 1o lira, 7 tanesi 50 lira” diyen bir ses kaydını megafonla dur durak bilmeden bağırtıyorlar. Bu teknolojiyi Türkiye’de uygulayan var mı bilmiyorum fakat hayatımda bu kadar baş ütüleyici bir ortama az maruz kalmışımdır diyebilirim.

Değişik turist dümenleri

Turist olarak Mısır’da can güvenliği yaşayacağınızı pek düşünmüyorum, fakat mal güvenliği açısından tam olarak kurtlar sofrasında bulunduğunuz söylenebilir. Gerçekten burada yalnızca 30’luk bir malı 100’e satmaktan ibaret değil turist kazıklama olayları. Ben 1-2 garip olay yaşadım, onlardan en acayibini sizlere de aktarmak isterim.

Luxor’un turistik çarşısında dolaşırken kız arkadaşım için gümüş bir bileklik bakıyordum. Aslında çok kaliteli yahut değerli birşey olmasına gerek yoktu, lakin yeniden de hoş birşey olsun diye birkaç dükkana girip çıktım, pazarlık yaptım. Bir mühlet sonra zannediyorum çarşıdaki bütün ziynet eşyası satıcıları benim ne aradığımdan haberdar olmuştu. Derken yolda yürürken genç bir adam karşıma dikildi, selam verip elimi sıktı. Beni tanıyor üzere davranıyordu, fakat benim onu çıkaramadığımı anlayınca “kaldığın otelin mutfağında” çalışıyorum dedi. Bilekliği öbür yerde aramamı, turistlerin değil lokal halkın çarşısında tıpkı şeyi çok daha ucuza bulacağımı söylerken, ben kaldığım çok derece düşük kaliteli otelde bir mutfak olup olmadığını, varsa bile elemanı bir yerde görüp görmediğimi hatırlamaya çalışıyordum. Lakin bu cins durumlarda çoklukla akışa kendimi kaptırdığım için itiraz etmedim. Olduğum yerde beklememi, birazdan beni alıp lokal pazara götüreceğini söyledi, ben de salak üzere bekledim. Adam geri gelmeyince yola devam ettim. Bir mühlet sonra elemanı 3-4 tane Avrupalı görünümlü turiste lisan dökerken gördüm. Herhalde onları da lokal pazara yollamak niyetindeydi.

Benden daha varlıklı, daha bol paralı turistler bulduğu için beni rahat bıraktığına sevinmiştim, lakin dümen bu kadarla sonlu kalmadı. Ben o bahsettiği lokal pazara gidip sağa sola bakınırken yanıma orta yaşlı bir diğer adam geldi. Acayip nazik bir biçimde muhabbet başlattıktan sonra koluma girip bana kaliteli bileklikleri çok ucuza alabileceğim bir yer olduğunu söyledi. Aşikâr ki evvelki bebeyle organize çalışıyorlardı, lakin yalnızca bu acayip maceranın nereye varacağını merak ettiğim için adamın peşinden gittim. Pazardan biraz uzaklaşıp loş orta sokaklara girdiğimizde de pek korkmadım, hakikaten beni isteseler de fazla soyabilecekleri kadar param olmadığını düşünürüm bu türlü durumlarda. Sonunda aslında kapalı üzere görünen, lakin içeriden ışığın sızdığı bir dükkana girdik. Beni getiren adam dükkan sahibine “dostunu” getirdiğini, bana “özel bir fiyat vermesini” söyledi. Adamın gösterdiği bilekliklerden kaliteli birini seçtim. Bana en başta 3500 Mısır pound’u üzere çok yüksek bir fiyat çeken adam, o paraları vermeyeceğimi ısrarla söylememe karşın düşe düşe 1200’e kadar indi. Tahminen 15 dakika boyunca kendimi kurtarmaya çalıştığım ortamda, adam benim o parayı nitekim vermeyeceğime ikna olana kadar bilekliğin saf gümüş olduğunu, en özel fiyatı verdiğini söyledi durdu. Dükkandan çıktığımda tekrar çok korkmuş değildim fakat siz siz olun, birilerinin peşinden ne idüğü bilinmeyen yerlere dalmayın.

Devlet eliyle yapıldığı için dümen diye isimlendiremediğimiz, lakin kazıkçılığın şahikası diyebileceğimiz bir diğer mevzu da otel fiyatlarının ödenmesi. Sadece yabancı döviz cinsinden ödeme kabul ediliyor otelinize check in yaparken. Yabancı döviz dediğim TL değil alışılmış ki, Amerikan doları bulundurmanız gerekiyor. Mısır pound’u almıyorlar. Kimi otellerde kredi kartı kabulü de yoksa, nakit dolar taşımak zorunda kalıyorsunuz bu durumda. Yanınızdaki dolarlar ortasında kesinlikle 1’lik ve 5’lik banknotlar bulunsun ki tam para verebilin otellere. Hakikaten adım üzere eminim ki para üstü kalırsa ona da çökmek için her şeyi yapacaklardır.

Kuyruk

Kahire üzere çok kalabalık yerler başta olmak üzere Mısır’ın her yerinde birtakım kuyruklara girmek zorunda kalacaksınız. Müze girişlerinde, ekmek fırınlarında, tren gişelerinde, bankamatiklerde, her yerde bu kuyruklar var. Kuyruklarda kendinizi gösterebilmek için maalesef elinizi kolunuzu uzatıp kendinizi göstermek, sesini duyurmak zorunda kalabiliyorsunuz. Ortaya kaynamaya çalışanlar da çok oluyor. Bankamatik üzere kimi sıkışık yerlerde bayanların kuyruğa farklı bir taraftan girdiğine ve onlara öncelik verildiğine şahit oldum, aklınızda bulunsun.

İnternet

Ben olağanda yabancı ülkelerde olabildiğince internetsiz bir halde seyahatimi idame ettirmeyi becerebiliyorum. Yalnızca sabah ve akşam kaldığım hostellerde kullandığım internet ilişkileri, işlerimi halletmeme yetiyor. Ayrıyeten müzelerde yahut restoranlarda da fiyatsız internet irtibatlarını kullandığım oluyor.

Ancak Mısır’da istediğiniz anda internet ilişkinizin olması epey değerli. Bilhassa bir yerlere günübirlik yahut birkaç saatlik bir tıp ayarladıysanız, tıp operatörlerinin size WhatsApp aracılığıyla ulaştığını hatırlatmam gerekir. Çoklukla tipten 1 gün evvel bildiri gönderip, hem gelip gelmeyeceğinizi doğruluyor, hem de gerekli yasal süreçlerin yapılabilmesi için pasaport fotoğrafınızı istiyorlar. Bu bildirileri geç görürseniz cinsiniz zahmete düşebilir, o nedenle hiç değilse cinsten evvelki gün taşınabilir internetinizi açık tutun.

Bu ortada bilgi emelli olarak şunu söyleyebilirim. Otellerin kendisi çok düzgün olmasa da internet irtibatları genelde kaliteliydi. Onun haricinde müzelerde yahut halka açık başka yerlerde fiyatsız internet pek bulunmuyor.

Önceden gereğince hazırlık yaptıysanız, bir yerden ileti da beklemiyorsanız internet eksikliği büyük bir sorun yaratmıyor. Hele GPS ile çevrimdışı harita kullanabiliyorsanız zati çok büyük bir gereksiniminizi kapatmışsınız demektir, bir biçimde yolunuzu bulabilirsiniz rastgele birinden yardım istemeden.

Sokaklarda dolaşmak

Şarm El-Şeyh yahut Luxor üzere, Aswan üzere turistik ve küçük kentlerde dolaşırken pek bir meşakkat yaşayacağınızı sanmıyorum. Hem trafik akıllara ziyan boyutta değil, hem de kentler çok kalabalık değil. Münasebetiyle birçok yerde -elbette çok fazla dikkat çekmeden- dolaşabileceğinizi sanıyorum, en azından benim başıma en tekinsiz yerlerde bile birşey gelmedi.

Ancak Kahire hiç o denli değil. 20 milyona yakın insanın yaşadığı, sokaklarda milyonlarca insanın birebir anda dolaştığı bir kentte daima tetikte olmanızı tavsiye ederim. Açıkçası kapkaç yahut sarkıntılık üzere tehlikelerden değil, sadece onca kalabalığın içinde tarafınızı bulabilmek, daracık sokaklarda ilerleyebilmek için bile belirli bir dikkat düzeyini koruyarak dolaşmanız zarurî bence.

Ben hayatımda Kahire üzere düzensizliğin karar sürdüğü bir yer görmedim. Ki Tahran yahut Beyrut üzere yeniden çok büyük ve kalabalık öteki Orta Doğu başşehirleri gördüm, İstanbul’u biraz biliyorum, lakin hiçbiri Kahire üzere değil. Büyük caddelerde yol kenarlarında daimi duran işportacılar var, onlardan alışveriş yapan sürüyle insan var, yola inmeden ilerleyebilmeniz mümkün olmuyor birden fazla vakit. Biraz olsun Kahire’deki günlük hayata karışmak istediğinizde bu görünümle kesinlikle karşılaşacaksınız. Telaş etmeden, lakin geçen otomobillere dikkat ederek ve daima üzerinizdekileri kollamaya çalışarak gezin. Bu kalabalıkta kimin kim olduğu aşikâr olmadığından başınıza birşey gelme ihtimali, rastgele bir Mısır vatandaşından daha fazla olmasa da Mısır polisiyle muhatap olmamak için dikkatinizi koruyarak dolaşın. Ve de sık sık haritadan yahut telefondan nerede olduğunuzu denetim edin, bu kalabalıkta yanlış yollara sapma ihtimaliniz de pek yüksek.

Planınız gereği tenha yerlerde gezme durumunuz da olabilir. Yeniden telaşa kapılmadan, fakat fazla da oyalanmadan, daima fotoğraf çekip kendinizi muhakkak etmeden gezin derim bu türlü yerlerde.

Nasıl Kahire hayatımda gördüğüm en kaos içindeki yerse Kahire trafiği de hayatımda gördüğüm en vahim trafik olabilir. Sabah 6-7 civarından gecenin ilerleyen saatlerine dek hiç bitmeyen bir trafik var burada. Araçların ilerlemesi kimi yerlerde imkansız hale gelebiliyor, esasen merkezde birkaç yer haricinde hiç trafik ışığı da görmedim, nadiren trafik polisiyle karşılaştım. Ayrıyeten daima bir korna gürültüsüne hazır olun. Bunun dışında birçok yerde koşturarak karşıya geçmek zorunda kalabilirsiniz, zira yolun boş bir anını nadiren yakalayabilirsiniz. Gereğince kondisyonlu değilseniz çok çok dikkatli olun. Bunun dışında, olağan otomobil ve otobüslere ek olarak motosiklet ve tuk tuk gibisi otomobiller, at ve eşek otomobilleri her delikten çıkabiliyor. Pek dar sokaklarda bile her türlü taşıtla karşılaşabilirsiniz. Özetle bir kazaya karışmamak ismine süratli ve dikkatli davranmaktan vazgeçmeyin yollarda.

Bir de şunu belirtmek isterim, Kahire’de akşam vakitleri, bilhassa motor ve tuk tuk sürücüleri far kullanmayı tercih etmiyorlar. Aslında her türlü boşluğa manyak üzere korna çalıp dalmak suretiyle ne kadar tehlikeli işler yaptıklarını biliyoruz, lakin bunun ötesinde hava kararsa da far yakmadıklarına çok sık şahit oldum. Ana caddelerde bu pek sorun değil, hakikaten etrafta gereğince ışık olduğu için görülüyorlar. Lakin karanlık ve dar sokaklarda da far yakmadıklarında, bir de çılgın üzere gaza basmış gelirlerken fark edilmeleri epeyce güç oluyor. Buna da dikkat etmek lazım, pisi pisine bir kazaya karışmamak için dikkatli olun.

Bütün bunlara bir ek daha, sokaklarda çok sayıda sokak kedisi ve köpeğiyle karşılacaksınız. Bu hayvancağızların birçoklarının yavru olması, Mısır’daki hayvanlar ortasında doğum denetiminin pek yaygın olmadığına bir işaret bence. Kendilerinin bir ziyanını görmedim açıkçası.

Müzeler

Mısır’da doğal olarak çok fazla müze var, bu nedenle onlara dair birkaç kelam etmek isterim. Müzelerle ilgili olarak genel bir kurumsal yapının olduğunu söyleyebilirim, yani hangi kente giderseniz üzere tıpkı formatta biletler satıldığını göreceksiniz. Bu yeterli birşey alışılmış. Bunun haricinde müzelerdeki İngilizce açıklamaları da -Kahire’deki Mısır Müzesi gibi- birkaç istisna haricinde kâfi buldum. Yani Mısır’ın turistikliğine yakışır bir iş çıkardıkları söylenebilir genel olarak.

Müze girişleri

Gireceğiniz irili ufaklı her müzede evvel hem kendinizin hem çantanızın x-ray’li bir güvenlik denetiminden geçmek durumunda olduğunu, sonrasında karşınıza çıkan turnikelerde de biletinizdeki QR kodunu okutarak giriş yapabildiğinizi belirtmek isterim. Güvenlik konusunda Mısır emniyet güçleri epey sıkı davranıyor, üstte fotoğraf konusundaki hassasiyetlerini anlatmıştım zati. Münasebetiyle bu prosedürden her yerde geçmeniz gerekecek, itiraz yahut isyan edecek birşey yok.

Müze ücretleri

Mısır’da müzelere giriş fiyatları, Mısır vatandaşları ve yabancılardan farklı biçimde alınıyor. Ve bu fiyatlar ortasında önemli farklılıklar var. Şöyle ki, müze girişlerinde bilet fiyatları İngilizce ve Arapça tabelalarda yazılıyor. İngilizce fiyat örneğin 100 Mısır pound’u ise Mısırlılar için giriş 3o pound civarında olabiliyor. Biraz Arap alfabesini ve sayıları söktüyseniz turistlere çok daha yüksek fiyat çekildiğini kolaylıkla anlarsınız. Lakin buna da yapacak birşey yok maalesef. Şöyle düşünün, Türkiye üzere turizm gelirine bel bağlayan, münasebetiyle turistlerden ne koparsak kardır bakış açısına sahip memleketlerde de emsal şeyler var. Yıllık Müzekart+ fiyatı Türk vatandaşlarına 60 TL, yabancılara ise 15 gün geçerli Museum Pass Türkiye 1000 TL’ye satılıyor. O nedenle Mısırlılara kızmaya hakkımız yok diye düşünüyorum.

Bunun dışında bilet fiyatlarının daima değiştiğini, girişlerdeki fiyat çizelgelerinin üzerine yapıştırılmış etiketlerden kolay kolay anlayabilirsiniz. Etiket yapıştırılarak artırımlı fiyatların sunulmadığı yeri az gördüm.

Yavaş Yavaş Hasan Şaş

Mısır’da karşılaştığım en acayip şey buydu tahminen de. Mısır’daki esnaf, seyyar satıcı, müze vazifelisi, yol sorduğunuz insan ve öteki öbür insanların en güzel bildiği İngilizce cümlenin Where are you from? (Nerelisin?) olduğuna ikna ben oldum, gerçekten turist olduğumu anlayan herkes bana bunu sordu. Cevap olarak da Türkiye deyince de genelde pis pis sırıtıp Yavaş Yavaş Hasan Şaş dediler. Lakin profesyonel futbolu neredeyse 15 yıl evvel bırakmış, Türkiye’deki kimi gençlerin ismini bile bilmediği bir futbolcunun ismini bir sürü Mısırlının hala nereden hatırladığını kendinize ve diğerlerine soracaksınızdır kesinlikle.

Açıkçası ben bu sorunun net karşılığını bulamadım. Birkaç Mısırlıya Hasan Şaş’ın kim olduğunu bilip bilmediklerini sordum fakat yanlışsız düzgün karşılık veremediler. Benim ve öbür birçok kişinin varsayımı, 2002 Dünya Kupası esnasında popülerliği dünyaya yayılan Hasan Şaş’ın hala Mısır’da hatırlandığı ve turnuvada dünya üçüncülüğüne yürüyen Müslüman Türkiye’nin muvaffakiyetinin hala takdir edilmesi biçiminde. Brezilya’ya birinci küme maçında o günleri yaşayan hepimizin hatırladığı golü atmış Hasan Şaş ismini hafızalarına kazımaları üzere bir durum olabilir. Lakin bu hususla ilgili öbür enteresan rivayetler de var, neyin yanlışsız olduğunu bilmiyorum lakin gerçek olan şu ki Hasan Şaş Mısır için bir tanınan kültür ögesine dönüşmüş ve Mısır’da ismini tekraren sefer duyacaksınız.

Ama bir noktadan sonra bu cevap o kadar bıktırıcı bir hale geldi ki artık nerelisin diye soranlara direkt Yavaş Yavaş Hasan Şaş demeye başladım. Bu da benim ahdım olsun, Türkiye’de bir Mısırlı turistle karşılaşırsam Sabah Sabah Muhammed Salah diyeceğim. Ne manaya geldiğini düşünüp dursunlar.

Bu ortada Mısır’da Türkiyeli olmanın hiç de berbat birşey olmadığını not etmiş olayım. Beşerler genelde sıcak davranıyor ve yardımcı olmaya çalışıyor. Birçoğu Recep Tayyip Erdoğan’ı çok sevdiklerini beyan ediyor ki bu şahısların Müslüman Kardeşler sempatizanı olduğunu düşünebiliriz.

Ulaşım ve toplu taşıma

Başta Kahire olmak üzere Mısır’da toplu taşıma hayli problemli, bu nedenle birtakım zorluklar yaşayabilirsiniz.

Taksiler

İşin taksi kısmında, Mısır halkının turist kazıklama refleksine çok yeterli örnekler görebiliyorsunuz. Hakikaten taksimetre açmazlarsa ve baştan fiyat konuşmadıysanız müthiş sayılar söyleyebiliyorlarmış. Ben bunu bildiğim için fiyat konuşup pazarlık yapmadan binmedim, direkt taksimetre açanlar da oldu ki onda sorun yok aslında.

Aklıma gelmişken söyleyeyim, Mısır’da birçok otomobilin ön konsolunda bir Kuran bulunuyor. Neredeyse her takside de var. Demek ki çarpılmıyorlar bu kadar kazıkçılığa karşın. Gereksinim halinde el basıp yemin ediyorlar ve hala başlarına birşey gelmiyorsa, diyecek birşeyim yok.

Mısır’da Uber de yaygın halde kullanılıyor ve fiyatları daha makul ve en azından sabit, o yüzden telefonunuzda Uber uygulamasıyla gelmenizi tavsiye edebilirim şayet öteki toplu taşıma araçlarına ilgi etmeyi düşünmüyorsanız. Ben hiç Uber kullanmadım ancak telefonumda kullanıma hazır formda beklettim.

Tam bir taksi örneği olmasa da kazıkçılık açısından fikir verebilecek kendi yaşadığım küçük bir macerayı anlatayım. Ben Kahire’de Tahrir Meydanı’na yakın sayılabilecek bir noktada bulunan bir otelde kaldım. Otelimdeki vazifelilerden biri, muhabbet esnasında Piramitlere gitmeye niyetli olduğumu öğrenince beni oraya götürebileceğini söyledi. Gize Piramitleri kentin batı yakasında, bulunduğum yere yaklaşık 15 kilometrelik bir aradaydı. Ne kadar para istediğini sorunca 25 dolar dedi (Amerikan doları). Lakin ben Uber üzerinden birebir yerden piramitlere taksi araştırdığımda taksilerin yaklaşık 100 pound olduğunu öğrendim ki bu da 25 doların yaklaşık 6’da 1’ine tekabül ediyordu. Ortadaki kazıklama farkını varın siz hesap edin. Ha ben sonunda Uber de kullanmayıp toplu taşımayla ve biraz yürümeyle ulaşmayı tercih ettim ki toplamda 15 pound bile vermedim (1 dolardan daha az), o farklı.

Dolmuşlar

Mısır’ın büyük kentlerinde dolmuşlar da epey yaygın. Anayollardan sık sık geçiyorlar. İster otobüs durağında, ister öteki bir yerde olun, el edince duruyorlar şayet hakikaten dolmuş değillerse. Fakat üzerlerinde rastgele bir tabela yahut numara yok. Yol kenarlarında bekleyen beşerler bir dolmuş geldiğinde elleriyle çeşitli sayılar işaret edip kendi bekledikleri dolmuş olup olmadığını soruyorlar sürücüye, o da ya duruyor ya da yeniden eliyle kendi numarasını gösteriyor. Numara bilmeyenler de dolmuşu durdurup, gideceği yeri sormak suretiyle binip binmeme kararını veriyor. Sürücüler de daima yolcu kovaladıkları için yavaş gitmeye çalışıyor. Münasebetiyle dolmuşlar epeyce yavaş gidiyor taksiye nazaran. Dolmuş fiyatları genelde 3-5 pound civarında.

Belediye otobüsü ve metrolar

Özellikle Kahire’de belediye otobüsleri yaygın. Fakat tabelaları yalnızca ve numaraları yalnızca Arapça yazdığı için nereye gittiği pek anlaşılmıyor. Bunlar genelde hayli kalabalık oluyor, hatta kapıları açık gidiyor bazen ve yolcular kapılardan sarkıyor. Fiyat de içerideki biletçilere ödenebiliyor. Pek tavsiye etmem açıkçası.

Metrolar dediğime de bakmayın, Mısır’da yalnızca Kahire’de metro var (ikinci metro sınırı İskenderiye’de planlanıyor). Aslında çizgiler epeyce geniş bir alanı kapsıyor olsa da Kahire devasa bir kent olduğundan ulaşamadığı yer de çok. Tekrar de kullanacağınız yerler olacaktır. Hasebiyle plan yaparken metro duraklarına da bakın, en azından belli yerlerde müthiş Kahire trafiğinden kurtulmanıza yarıyor. Ayrıyeten bayanların metroda kendilerine ilişkin vagonları bulunuyor İran üzere, o vagonlara yalnızca bayanlar bilenbiliyor. Trenin ortasındaki vagonlar bayanlara ayrılmış vaziyette. Bunun dışında metroların çalışma saatlerinin Ramazan aylarında değiştiğini de belirteyim.

İnsanlar

İnsanların giysi kuşamına dair şunları söyleyebilirim: Bayanlar büyük ölçüde kapalı giyiniyorlar, türbanla saçlarını örtüyorlar. Başı açık bayanlar da gördüm elbette. Erkekler ise havanın o kadar sıcak olmasına karşın gömlek ve pantolonla dolaşıyorlar. Haydi pantolonu geçiyorum, lakin tişört giymekten bu kadar uzak durulmasını çok garipsedim. Benim gittiğim Aralık ayı, Mısır’ın en soğuk ayı olabilir (sıcaklıklar gündüz 20 gece 10 derece civarlarında), ancak hava pek güneşliydi. Hatta buranın kışı böyleyse yazı kimbilir nasıldır diye düşünmeden edemedim. Ancak söylediğim üzere, Mısır halkı (dini yahut kültürel sebeplerle) kapalı giyinmeyi tercih ediyor.

Özellikle turistik yerlerde erkek yahut bayanların kıyafetine karışıldığını pek görmedim. Lakin turistik olmayan yerlerde mütevazı giyinmek bence çok değerli. Rahatsız edileceğinizden değil, emin olun turist olduğunuzun anlaşılmasını istemezsiniz.

Hem bu yazıda, hem de diğer yazılarımda Mısır’da alışveriş yaparken ne kadar kazıkçı davrandıklarını tekraren anlatmış olsam da, olağan vatandaşın hayli sıcakkanlı ve olabildiğince yardımsever olduğunu gözlemlediğimi belirtmeden geçemeyeceğim. Güç durumda kaldığım birkaç durumda (örneğin Kahire’de istasyonda trenimi kaçırmak üzereyken yahut bankamatikten para bozdururken para kaptırdığımda) bana çok büyük ve kritik yardımları oldu. Türkiye’den gelenleri ne kadar sevdiklerini Yavaş Yavaş Hasan Şaş kısmında de anlatmıştım.

Yer ve restoranlar

Mısır’da olağan halkın yaşadığı yerler -ki kentlerin çok büyük bir kısmı bu şekilde- alkollü yerlere sahip değil. Kahire üzere ülkenin başşehri olan, çok sayıda yabancının takıldığı bir yerde bile alkollü içki satılan, Türkiye’den alıştığımız yerlerin bulunduğu barlar sokağı stili yerler pek yok. Yerlerin çok büyük kısmı, bizim kıraathane olarak nitelendirebileceğimiz biçimde, erkeklerin çay içip maç seyrettiği yerler. Lakin olağan ki hiç bar yok diyemem, bilhassa yabancıların çok yaşadığı Heliopolis taraflarında bu çeşit yerler bulunuyor. Yahut merkezde yabancıların kaldığı otellerin içinde de barlar bulunabiliyor. Onun dışında birkaç tane yol kenarı yahut daha seçkin restoranlara oturdum, pek bir kahır yaşamadım. Yemek kültürü manasında yakınlığımız tartışılmaz.

Ayrıca Şarm el-Şeyh ve Hurghada üzere çok turistik kıyı kentlerinde daha çok seçenek bulunduğunu söylemeliyim. Hurghada’da havaalanına yakın bölgelerde şahsen bir yerde Mısır’ın lokal biralarından Sakkara Gold içme fırsatı buldum mesela. Müşterilerin neredeyse tamamı yabancıydı. Şarm el-Şeyh’in turistik merkezi Naama Bay’de öteki birçok yerin yanı sıra dünyaca ünlü Hard Rock Cafe’nin bir şubesinin bulunduğunu da söyleyebilirim.

Mısır’a dair öteki birçok şey söyleyebilirim tahminen, lakin aklımda kalanları olabildiğince detaylı bir halde anlattığımı düşünüyorum. Yeniden de aklınızda çeşitli sorular varsa lütfen yorum kısmında sorun, bilgim ve deneyimim çerçevesinde elimden geldiğince yardımcı olmaya çalışırım.