Bern’de Gezilecek Yerler

Son güncelleme tarihi: 29 Haziran 2022

İsviçre’de geçirdiğim kısa müddette gördüğüm bütün kentlerde tarihi kent merkezleri (old town) vardı. Hepsi de refah kentleriydi, tarihi dokularını müdafaanın yanında teknolojinin nimetlerinden faydalanan, üst düzey toplu taşıma imkanlarını barındıran yerlerdi. Bern onlardan yeniden de ayrılmayı başarabildi, zira buranın tarihi merkezi nitekim çok âlâ korunmuş. Boşuna tarihi kent merkezini UNESCO Dünya Mirası listesine almamışlar. Her ne kadar yüksek surları olmasa da taş sokakları ve binalarıyla, saat kuleleri ve renkli çeşmeleriyle Orta Çağ havasını hala üzerinde taşıyor.

Bütün bunların yanında bu kent merkezinin etrafından dolaşarak adeta saran Aare Irmağı kente o denli dayanılmaz bir görüntü katıyor ki, benim gözümde en harika görünümlü kentler listesinde Porto’nun, Budapeşte’nin yanına rahatlıkla müellifim Bern’i.

Bern Tarihi Müzesi’nde de detayları verilen efsaneye nazaran, kentin kurucusu Zähringer Dükü 5. Berthold, katıldığı bir avda birinci karşılaşacakları hayvandan esinlenerek kente ismini vermeye karar vermiş. Karşılaştıkları birinci hayvan da ayı (Bär) olunca kentin ismi Bern olmuş. İsviçre Konfederasyonunun eski üyelerinden biri olarak, tarım ve asker ticaretiyle zenginleşmiş, öteki birçok İsviçre kantonu üzere Islahat hareketlerinden etkilenerek Protestanlığa geçmiş ve eski kiliseleri yıkarak yerlerine yenilerini yapmışlar. 1848’de de çağdaş İsviçre’nin kuruluşuyla birlikte federal meclisin mesken sahibi olmuş.

Bir Zürih yahut Basel kadar endüstriyel havası olmasa da İsviçre’nin federal başşehri unvanıyla tanıdığımız Bern, bence son derece gezilesi, son derece yaşanası bir yer olarak belleğimde yer etti. Burada gezip gördüğüm yerlerle, geçirdiğim 2 günlük kısa müddette deneyimlediklerimle ilgili fikirlerimi merak ediyorsanız yazının geri kalanını okumanızı naçizane önereceğim.

Bern’e nasıl gidilir?

Bern’e federal başşehir dememin nedeni, İsviçre Konfederasyonu’nun resmi bir başşehri olmamasına karşın federal parlamentonun burada bulunması. O nedenle yabancı büyükelçiliklerin neredeyse tamamı Bern’de bulunuyor. Bern de facto olarak İsviçre’nin başşehri oluyor, fakat bu kentte tertipli uçuşların yapıldığı bir memleketler arası havaalanı bulunmuyor. Varolan Bern Havaalanı çok çok sonlu sayıda uçuş için kullanılıyor. Bana sorarsanız gerek olmadığını düşünmüşlerdir haklı olarak, hakikaten burası ülkenin memleketler arası havaalanlarına mesken sahipliği yapan Zürih ve Basel’e yaklaşık 1, Cenevre’ye yaklaşık 2 saat aralıkta trenle. Gün boyunca onlarca tren kontağıyla bu kentlerden yahut İsviçre’nin diğer kentlerinden Bern’e gelmek çok mümkün. Bern ülkenin coğrafik açıdan tam olarak ülkenin merkezinde olmasa da ülkedeki ulaşım ağı düşünüldüğünde pek merkezi bir pozisyonda. Paris’ten bile otobüsle seyahat mümkün.

Bern Ticket

İsviçre’de gezerken sizlere kentlerin kimi küçük kıyakları olduğundan bahsetmiştim evvelki İsviçre yazılarımda. Bern’deki otelinizde check-in yaptıktan sonra Bern Ticket‘ınızı istemeyi unutmayın. Hakikaten bu kart rastgele bir otel rezervasyonu olan herkese veriliyor ve fiyatsız toplu taşıma hakkı sunuyor. Kartı şimdi almadıysanız, örneğin kente yeni indiyseniz ve otelinize toplu taşımayla gitmeniz gerekiyorsa otel rezervasyonunuzu göstererek toplu taşımadan fiyatsız faydalanabileceğinizi hatırlatmak isterim. Kart taşınabilir uygulama üzerinden online olarak da kullanılabiliyor.

Bern’de gezilecek yerler

Bern Tarihi Müzesi

İsviçre’de gördüğüm en âlâ müzelerin başında Bern Tarihi Müzesi geliyor. Bu nedenle en çok vakti buraya ayırmalısınız. Burada Bern kantonunun tarihine yönelik çok detaylı bilgi ve evrakların yanında, İsviçre ve dünya tarihine dair eşyalar da sergileniyor, bağışçıların sayesinde. Örneğin İran ve Mısır’dan, Japonya ve Güney Amerika’dan gelen eserler de var, İsviçre’nin 1848’teki birinci anayasası ve Türkiye’nin de örnek aldığı İsviçre Medeni Kanunu örnekleri de. Ayrıyeten müzenin bir katı da Einstein’a ayrılmış, ekstra bir fiyat karşılığı orayı da görmeniz mümkün. Fakat benim için en ilgi cazibeli yer, Bern’in 20. yüzyılın başından sonuna dek her yıl tarihine damga vurmuş olay ve bireylerine ayrılan en üst kat oldu.

Bu en üst katta her yıl için başka bir kısım var, burada bilgilendirme levhaları ve ilgili eşyalar yer alıyor. 1908’de ünlü Toblerone çikolatasının üretilmeye başlanması, Lenin kentte geçirdiği yıllar, Nescafe üzere birçok icadın çıkış, 1954 Dünya Kupası finali, Bern Almancasıyla yazılmış kitaplar, söylenmiş müziklerden tutun, 1997’de çıkan Titanic sinemasında meşhur batış sahnesinde bile müziklerini icra eden I Salonisti kümesinin Bern’den çıktığı bilgisine kadar çok enteresan şeyler öğrenebiliyorsunuz.

Müzede Bern kentinin kuruluş öyküsünden Reform’dan sonra yıkılmış kiliselerin kalıntılarına ve harika “Ölüm Dansı” mitine, İsviçre’nin genel tarihini şekillendiren olayların öykülerinden Orta Çağ sonrasında Bern kent devletiyle bağlı onlarca kesime yer veriliyor. Çok uzun vakit ayırdığım için katiyen pişman olmadım.

Sadece Bern’in 20. yüzyıl tarihini yıl yıl anlatan katı bile bu müzeyi kesinlikle görün dememe neden olur. Üstelik ırmağın karşı tarafında olmasına karşın tramvayla ulaşımı hayli kolay, merkezden bineceğiniz 8 numaralı tramvaydan, Kirchenfeldbrücke Köprüsünü geçtikten sonraki birinci durak olan Helvetiaplatz’da inmeniz kâfi.

Sadece Tarih müzesi kısmına giriş fiyatı 12 CHF.

Zytglogge

Bern’in simgesi olabilecek kadar kentle özdeşleşmiş bu astrolojik saat kulesi, tıpkı Prag’daki üzere ünlü ve uğrak yeri haline gelmiş bir ziyaret noktası. 800 yıl evvel eski kentin surlarına bir kapı olarak inşa edilen Zytglogge, 1405’te inşa edilen saat kulesinin akabinde bugünkü manzarasına ve ismine kavuşmuş. Bern Old Town sokaklarında birçok orta çağ şaheseri bulunsa da bunların en görkemlisi hiç elbet Zytglogge. Üzerindeki ayrıntı figürlere dikkat etmeye çalışın.

Bundeshaus ve Bundeshausterrasse

Bern’in İsviçre’nin federal merkezi olduğundan üstte bahsetmiştim. Bu nedenledir ki İsviçre’nin 26 kantonundan gelen temsilcilerin toplandığı ve Konfederasyonun genelini ilgilendiren kararları aldığı meclis binası Bern’de bulunuyor. Bir tarafı kent merkezine ve Bundesplatz ismiyle bilinen meydana bakan, diğer tarafı ise kentin güneyine ve harikulade Aare Irmağı görünümüne bakan parlamento binasını mutlaka görün. Ülkenin en kıymetli politiklerinin girip çıktığı binanın etrafında özgürce dolaşabilir, Bundesplatz’da haftanın salı ve cumartesi günü kurulan pazarında zerzevat meyve alışverişi yapabilir, çeşmelerinde su doldurabilir, kimsenin güvenlik tasası yaşamadığı bir ülkede bulunmanın ne olduğunu biraz da olsa anlayabilirsiniz burada. Dediğim üzere en hoş Bern görüntülerinden birkaçını Bundeshausterrasse ismiyle da bilinen teras kısmında yakalayacaksınız, tadını çıkarın.

Bu ortada parlamento binasının içine de ziyaretçi alınıyor, Almanca, Fransızca, İtalyanca ve İngilizce için farklı gün ve saatlere fiyatsız çeşitler düzenleniyor. Lakin kabul edilen kümeler 30 bireyden daha kalabalık olamadığından rezervasyonunuzu evvelden yapmayı unutmayın. Bundeshaus ziyaretiyle ilgili detaylı bilgiyi bu sayfada bulabilirsiniz.

Bern Sanat Müzesi ve Meret Oppenheim Çeşmesi

Bern Hoş Sanatlar Müzesi’nde değerli klasik sanatkarların yapıtları yer alıyor. Chagall, Hodler, Böcklin üzere İsviçre’nin öteki sanat müzelerinde isimlerini sıkça göreceğiniz isimlerin bir yahut birkaç yapıtı burada sergileniyor. Müzede ayrıyeten ismi pek duyulmamış fakat Bern’de yaşamış ve ölmüş, önde gelen sanatkarlara ayrılmış kısımlar de bulunuyor. Bir de çağdaş sanat yapıtlarına ayrılmış bir kısım vardı. Lakin açıkçası Zürih ve Basel’deki sanat müzelerine kıyasla biraz sönük kaldığını söylemem gerekir. Giriş fiyatı 10 Frank.

Eğer bu tarafa geldiyseniz, çok yakındaki Waisenhausplatz’ta yer alan Meret Oppenheim Çeşmesi’ni de (Meret-Oppenheim-Brunnen) bir görün derim. Bana şeklen dik duran bir Pisa Kulesi’ni hatırlatan, fakat çok daha küçük boyutlardaki bu çeşme, hem görenleri hem de yöre halkını ikiye bölmüş. Bir kısmına nazaran dünyanın en yakışıksız çeşmelerinden biri, hakikaten üzerinden fışkırmış otlar ve bitkilerle, akan suların bıraktığı lekelerle, üzerinde birikmiş yosun ve öteki pisliklerle birlikte son derece bakımsız bir imajı olduğunu gören herkes kabul eder. Lakin öte yandan diğerleri ise burayı vaktin tüm tesirlerini üzerinde taşımasıyla, kışın donan suları, baharda açan çiçekleri, yazın kuruyan otlarıyla adeta canlı bir varlık olarak görüyor ki ben de bu türlü düşünmeye daha yakınım. Siz de burayı görüp kendi kararınızı verebilirsiniz.

Einstein Müzesi ve Einstein Evi

20. yüzyılın en tanınan bilim adamı diyebileceğimiz Albert Einstein, 1902’den 1909’a kadar Bern’de yaşamış, İsviçre Patent Enstitüsü’nde çalışıp Bern Üniversitesi’nde dersler vermiş, ayrıyeten ünlü E = mc² formülünü ve görelilik teorisini burada geliştirmişti. Bern kenti de bu mirasa göründüğü kadarıyla sahip çıkmış, Einstein’ın yaşadığı Kramgasse’deki meskeni Einsteinhaus adıyla müze olarak saklamış. Einstein’ın o zamanki eşi Mileva Marić ve yeni doğan oğlu Hans Albert ile birlikte yaşadığı daire, 2005’te o günün koşullarına uygun halde restore edilip, periyoda ilişkin eşyaların da yerleştirilmesiyle turistlerin ziyaretine açılmış. İkinci katta yer alan dairenin üst katında ise ünlü bilim adamının hayatına odaklanan bir stant yer alıyor. Zytglogge’nin az aşağısında, sağda kalan müzeye giriş fiyatı 5 CHF.

Einstein’ın anısı yalnızca bu yapılarda değil, Bern’in birçok yerinde yaşatılıyor. Einstein’ın bir heykel formunda oturduğu ve sizin de yanına ilişebileceğiniz çeşitli banklar, kentin değişik yerlerine dağılmış durumda. Bir tanesi de Bern Üniversitesi yerleşkesinin ana binasının yanında bulunuyor. Üstadın yanına oturup selfie çekebilirsiniz.

Paul Klee Müzesi

Bern kentinden çıkmış en ünlü sanatkarların başında Paul Klee’nin (1879-1940) geldiğini söylersem katiyetle abartmış olmam. Jean Tinguely Basel için neyse Paul Klee de Bern için o diyebiliriz tahminen de.

20. yüzyılın birinci yarısının önde gelen ressamlarından olan Klee Bern’de doğup büyümüş, mesleğinin kıymetli kısmını Almanya’da geçirmiş bir sanatçı. Müzede 4000 modüllük epeyce geniş bir Klee koleksiyonu var, fakat ziyaretçilerine bunların birebir anda yalnızca 120-150 tanesi gösteriliyor, bunlar da muhakkak vakit dilimleri içinde değiştiriliyor. Örneğin ben gittiğimde Klee’nin Voltaire’in Candide ya da Optimistlik isimli kitabının her kısmı için yaptığı çizimlerin tek tek yer aldığı bir sergi bulunuyordu. Bu kitabı sonradan okuduğumdan kolay kara kalem çizimlerin kısımların ruhunu nasıl yansıttığını daha sonra anlayabildim. Ayrıyeten Klee’nin çocuğu için kendi eliyle yaptığı oyuncak kuklalar ve konseptlerine nazaran ayrılmış öteki yapıtları de Klee’nin koleksiyonu içinde sergileniyordu. Bilhassa 2. Dünya Savaşı öncesi Nazilerin yükselişinin akabinde, Klee’nin ömrünün son yıllarında çıkardığı yapıtlardaki karamsar tablonun da gözden kaçmayacak ölçüde dikkat alımlı olduğunu belirtmeliyim.

Müzede yalnızca Klee’nin yapıtları yer almıyor. Süreksiz stant kısmında “concrete art” ismiyle bilinen akımın kurucusu Max Bill’in hayatının farklı devrinde çıkardığı eserler, sanatçıyı etkileyen ve ondan etkilenen bireylerin yapıtlarıyla birlikte yer alıyordu. Benim üzere sanattan çok anlamayanların bile kürasyonundan etkileneceği bu stantta sanatkarın evvel iki boyutlu başlayan, sonra 3. boyuta taşınan eserlerini ve hayatına dair bilgi notlarını görebilirsiniz.

Paul Klee Müzesi’ne gelmişken Paul Klee Müzesi’nin çabucak bitişiğinde yer alan Schosshalden Mezarlığı’na (Schosshaldenfriedhof) uğramadan geçmeyin. Giriş kapısının çabucak yanında yer alıyor Paul Klee ve eşinin mezarı. Buraya gelmişken Paul Klee ile ilgili bir yere daha kesinlikle gidin, burası da mezarın çabucak bitişiğinde bulunan, Luft-Station ismiyle geçen seyir zirvesi. Son derece şirin, sarmal küçük bir patikadan çıkılan seyir doruğunun ismi Klee’nin çalışmalarından birinden esinlenmiş. Luft-Station’ı fark etmemek imkansız, hakikaten eşine az rastlanır cinsten, doğal bir yapı kendisi.

Buraya gelmek için kent merkezi ve Nydeggbrücke köprüsünü geçerek Bern’e hafif zirveden bakan bölgeye doğru çıkan 12 numaralı otobüse binip son durakta inmeniz kâfi olacaktır. 15 dakika üzere kısa bir müddette buraya varılıyor. Giriş fiyatı 20 İsviçre Frangı, Bern Card burada geçmiyor.

Kindlifresserbrunnen ve Bern çeşmeleri

Bern tarihi kentinin kapılarını oluşturan noktalarda farklı tarihi çeşmeler var. Old Town etrafında görebileceğiniz bu çeşmelerin en ünlüsü Kindlifresserbrunnen. Ellerinde tuttuğu çocukları yiyen berbat bir yaratığın işlendiği heykel, Kornhausplatz’da bulunuyor. Old Town’da dolaşırken bu ve bunun üzere çeşmelere biraz daha dikkatli bakın, enteresan ayrıntılar yakalayabilirsiniz. Bilhassa Zähringerbrunnen‘i de kesinlikle görün. Bilhassa Marktgasse ve Kramgasse üzerinde bu çeşmeleri görebilirsiniz.

Ayı Bahçesi (Bärengraben)

Tıpkı Berlin üzere ismini ‘ayı’dan (Bär) alan Bern kenti, kent sembolünde (coat of arms) ayı’yı hala taşıyacak kadar bu hayvanla özdeşleşmiş bir yer. Nydenbrügge Köprüsünün doğu ucunda yer alan Bärengraben (BärenPark ismiyle da biliniyor) isimli dik dorukta hala eser ölçü ayı barındırılıyor ve burası da turistlerin bir ziyaret noktası olarak korunuyor. An itibariyle çok hudutlu sayıda ayının yaşadığı parkta ayıları kış uykusu periyoduna de hürmet duyuluyor. Ben şahsen hayvanlı atraksiyonların hepsinden uzak durmaya çalıştığım için gitmedim, lakin siz gitmeyi tercih ederseniz kent merkezine epey yakın bir pozisyonda olduğunu söyleyebilirim.

Yine ilgisini çekenler için, Bern’de Dählhölzli isminde çok daha büyük ve kapsamlı bir hayvanat bahçesinin bulunduğunu, tıpkı Ayı Parkı üzere Aare Irmağı kenarında lakin kentin daha güney kısmında yer aldığını not etmek isterim.

Rosengarten

Belki de en hoşunu sona saklamış oldum istemeden. Bern’in tarihi merkezini, Nydeggbrücke’yi, Aare Nehri’ni, velhasıl Bern’in en hoş görüntüsünü yakalayacağınız parktan bahsediyorum burada. İçinde birkaç havuz ve parka ismini veren gül bahçesinin bulunduğu parkın kent merkezine bakan ucunda bulunan seyir kısmında Bern’in bence en hoş fotoğraflarını çekeceksiniz. Buraya da merkezden 10 numaralı otobüsle ulaşabilirsiniz.

Marzili

Yukarıda anlattığım Bundeshaus’un Bern’e hakim, yüksek bir pozisyonda bulunduğundan, Bundesterrase’den çok hoş bir görüntüsü olduğundan bahsetmiştim. Buradan yalnızca ırmağın karşı yakası değil, bulunduğumuz yakanın ırmak kıyısında olan kısmı de görülebiliyor. Marzili denen mahalleyi de imkanınız varsa görmenizi tavsiye ederim. Bundesterrase’yle çabucak bitişikteki Kleine Schanze isimli parkın ortasından dik bir formda aşağı inen Marzili füniküleri ile 1 dakika üzere kısa bir mühlet içinde sizi epeyce farklı bir atmosferin içine bırakıyor.

Bern kent merkezine bu kadar yakın olmasına karşın sizi kentin hareketliliği ve gürültüsünden adeta büyülü bir halde uzaklaştıran Marzili’de daha çok halkın yaşadığı konutlar bulunuyor, lakin ortada küçük birtakım dükkanlar ve tesisler de yok değil. Bilhassa Freibad Marzili isimli, Bern sakinlerinin hoş havalarda hem çimlerde güneşlenip hem de ırmakta yahut açık havuzlarda yüzebildiği bir tesis epeyce dikkatimi çekti. Kentin gürültüsünden uzaklaşma klişesinin bu kadar süratli ve gerçek bir halde yerini bulabildiği az yer görmüşümdür. Bu huzur sokaklarda dolaşırken bile ziyadesiyle kendini hissettiriyor.

Güzel haber, Bern Ticket Marzili fünikülerinde de, hem inerken hem çıkarken geçerli.

Aare Irmağı Kıyıları

Sadece Marzili değil, ırmak kenarında diğer mahalleleri de var Bern’in. Bern kentini sararak yoluna ilerleyen Aare Irmağı, benim için sırf bulmacalarda ‘İsviçre’de bir nehir’ halinde tabir edilen bir yerdi Bern’i görmeden evvel. Artık biraz daha fazlasını tabir ediyor. Ben kendi adıma bir akşam vakti Nydeggbrücke’den aşağı ırmak kenarına inip Kornhausbrücke’ye kadar Langmauerweg üzerinden ırmak kenarında yürüdüm. Öteki bir yerde olsa karanlık ve tenha oluşundan dolayı büyük tedirginlik duyacağım yolda Bern kentinin koşucu sakinlerinin burada idman yaptıkları fikriyle yürüdüm ve kentin tüm hareketliliğine hem çok yakın, hem de çok uzak olmanın neye benzediğini kendime nazaran deneyimledim. Irmak kenarı bölgesinde çeşitli restoranlar bulunuyor, bilhassa Nydeggbrücke civarında epeyce üst düzey izlenimi veren yerler gördüm, lakin çoğunlukla konutlar bulunuyor.

Yüksekte kalan merkezden aşağı indiğinizde tıpkı Marzili üzere farklı bir atmosfere düşüyorsunuz, bu nedenle fırsatı olanlar kendilerini aşağılara bıraksınlar derim. Bilhassa Kornhausbrücke’nin altında yer alan, lakin aşağı inmeden göremeyeceğiniz küçük yaya köprüsü Altenbergsteg’i görmek bile beni epeyce düzgün hissettirdi.

Bunun dışında kendim gitme imkanı bulamasam da, tıpkı Zürih’in Uetliberg’i üzere Bern’in de yakın arada Gurten isimli bir dağı olduğunu, tabiatla baş başa vakit geçirmek Bernlilerin buraya geldiklerini belirtmek isterim. Kentin güneyindeki Wabern’e giden 9 numaralı otobüsten inip, Gurten’e çıkan fünikülere (Gurtenbahn) binmeniz kâfi. Burada kente hafif uzaktan bakan manzaraları yakalayabilir, buradaki parkta vakit geçirebilirsiniz.

Başkent kararında olsa da epeyce küçük bir kent olan Bern’i 2 gün içinde epeyce uzman bir formda gezebileceğinizi düşünüyorum. Bu nedenle İsviçre seyahatinizde Bern’i de rotanıza almanızı şiddetle tavsiye ediyorum.