San Francisco’da gezilecek yerler

Son güncelleme tarihi: 4 Şubat 2024

San Francisco Amerika Birleşik Devletlerinin en büyük 5 kenti ortasında olmasa da en tanınan, en ironik kentleri ortasında bana nazaran. Bir New York üzere dünya başşehri, bir Chicago üzere her şeyiyle devasa bir metropol değil evet. Fakat okyanusun karaya girinti yaptığı bir noktada, her tarafı denizle çevrili bir burunda kurulmasıyla bir yandan da denize yakınlığına karşın dorukları, yokuşları ve bunları dik kesen caddeleriyle katiyetle kendine has görüntüler barındıran bir kent. Birebir vakitte yüksek teknolojinin beşiği Silikon Vadisi’ne yakınlığı nedeniyle büyük şirketlerin ve buralarda çalışanların varlığıyla farklı bir kozmopolitliğe bürünmüş.

Bu yazımda San Francisco ve etrafında geçirdiğim 4 günde gezip görebildiğim yerlerle ilgili bütün detayları paylaşmaya çalışacağım.

San Francisco’ya nasıl gidilir?

San Francisco’ya doğal olarak uçakla gidiliyor Türkiye’den. Türkiye’den an itibariyle direkt uçuşla gidilebilecek en uzak noktalardan birinde bulunuyor. Bildiğim kadarıyla THY’nin Los Angeles ve Brezilya Sao Paolo uçuşları yakın müddet alıyor yalnızca. Türk Hava Yolları’nın İstanbul’dan San Francisco Memleketler arası Havaalanı SFO‘ya günlük direkt seferleri bulunuyor. Uçuş yaklaşık 13 saat sürüyor. Amerika’nın New York, Chicago üzere diğer pek çok yerinden de nizamlı seferler düzenleniyor buraya. United Airlines başta olmak üzere birçok havayolu şirketi SFO’ya ABD içinden seferler yapıyor. Şayet daha ucuza getirmeniz mümkünse Avrupa üzerinden aktarmalı gitmek isteyebilirsiniz. Bunun için de örneğin United Airlines yahut Lufthansa’nın Frankfurt’tan kalkan uçaklarını düşünebilirsiniz.

Havaalanından merkeze geliş

San Francisco Milletlerarası Havaalanı’ndan merkeze gün uzunluğu hizmet veren hafif raylı tren çizgileri bulunuyor. Bay Area Rapid Transit (BART) sisteminin sarı ve kırmızı sınırları, sizi merkeze götürüyor. Akşam 9’dan sonra yalnızca kırmızı tren çalışıyor.

Eğer Türkiye’den direkt uçuşla geldiyseniz Milletlerarası Terminal 1’de ineceğiniz için direkt BART istasyonunun olduğu terminale gelmiş oluyorsunuz. O nedenle yalnızca işaretleri takip ederek istasyonu bulabilirsiniz.

Ancak şayet ABD içinde öbür bir yerden buraya geldiyseniz BART durağına ulaşmak için çeşitli yollardan faydalanmanız gerekebilir. İndiğiniz terminale nazaran, havaalanı içinde daima ring yapan insansız raylı ulaşım sistemi Air Train’in mavi çizgisine binerek BART durağına gelebilirsiniz. Örneğin ben Chicago’dan geldiğim için beni taşıyan United Airlines uçağı 5. Terminal’e indi ve bu sistemi kullanarak durağa gelebildim.

BART durağına geldikten sonra San Francisco ve genel manada Körfez Bölgesi (Bay Area) ulaşımını üstlenen BART’ın ulaşım kartı olan Clipper Card‘ı almanız gerekecek. Otomatlar zati Clipper Card almak durumunda bırakıyor sizi. 3 dolar karşılığında kartı alıp, bir de üzerine yükleme yapmanız gerekiyor. Gideceğiniz durağa nazaran ne kadar yükleme yapmanız gerektiği, otomatların yanındaki grafiklerde yazıyor. Havaalanından merkezdeki istasyonlara geliş yaklaşık 30 dakika sürüyor. Havaalanından merkeze geliş 10$ tutuyor, mesela Oakland’a gidecekseniz bu fiyat artabilir. BART sitesi üzerinden seyahatinizin maliyetini hesaplayabilirsiniz, münasebetiyle yüklemenizi ona nazaran yapın.

San Francisco nasıl bir yer?

San Francisco ABD’nin büyük kentlerinden bir tanesi olsa da en kalabalık kentleri ortasında birinci 10’da değil. Kent merkezinin nüfusu 800 bin civarında. Lakin körfez bölgesinde diğer kentlerin birleşmesiyle aralıksız bir yerleşim yığını oluşmuş. Silikon Vadisi olarak bildiğimiz üst seviye teknoloji şirketlerinin yer aldığı bölgenin en kıymetli kenti diyebiliriz San Francisco’ya. Bu da kenti bölgenin merkezi haline getirmiş. Dünyanın internet teknolojileri manasında en büyük şirketleri ortasında tepede yer alan birtakım şirketlerin merkezi yahut çok büyük ofisleri burada yer alıyor. Salesforce, Oracle, Uber üzere şirketlerin San Francisco içinde büyük yerleri var. Körfezin doğu tarafında Oakland ve Berkeley, güneyde San Mateo, Palo Alto ve San Jose’ye kadar daima yerleşimler olduğu için bunları birbirine bağlayan ulaşım araçları da gelişmiş. Üstte bahsettiğim BART, bu sistemin en değerli kesimi olmakla birlikte otobüs, tramvay ve tren ağları da mevcut.

San Francisco, ABD’nin Batı kıyısında yer alan bir kent olarak, Türkiye’yle epey önemli bir vakit farkına sahip, tam 10 saat gerisinde Türkiye’nin, hatta kış aylarında vakit farkı 11 saate çıkıyor. Yani burada bulunduğunuz mühlet boyunca Türkiye’deki sevdiklerinizle bağlantınızın coğrafik nedenlerle hayli kısıtlanacağını bilmelisiniz.

San Francisco’yu benim üzere sinemalardan tanıyanlar için herhalde en kıymetli özelliği, okyanus kenarındaki zirvelerin üzerine kurulmuş olması nedeniyle çok acayip caddelerin bulunması olabilir. Burayı gezmek önemli bir kondisyon gerektiriyor denebilir. Fakat bütün bu engebeli coğrafyaya karşın caddeler tekrar ızgara üzere dümdüz ve dik açıyla birbirini kesiyor. Ve bu caddelerden üst gerçek tırmandığınızda, hayli keskin bir formda aşağı inen, sonra tekrar yükselen caddeleri sonuna kadar çıplak gözle görebiliyor, hatta okyanusu yahut Alcatraz adasını bile rahatlıkla seçebiliyorsunuz. Bu manada hayli kendine mahsus bir görüntüleri ve coğrafyası var diyebilirim. Bu acayip coğrafik yapıyı, San Francisco’da sık sık yaşanan büyük ve yıkıcı sarsıntılarla açıklayabilmek de mümkün olabilir, jeolojik açıdan bölgenin ne kadar faal olduğunu açıklayabilecek bir nokta bence.

Tabii San Francisco, öbür büyük Amerikan kentleri üzere son derece kozmopolit. Fakat Batı yakasında yer aldığı için Asya ve Latin kökenli vatandaşlar açısından biraz daha güçlü diyebilirim. Burası birinci olarak bir İspanyol kolonisi olarak kurulduğu için şahsen San Francisco ismiyle başlamak üzere bölgedeki kentlerin birçoklarının isminin İspanyolca olduğunu fark etmek güç değil. Ve bu karışık demografik yapı, Silikon Vadisi’ne yakınlığı sebebiyle dünyanın birçok yerinden beyaz yakalıların gelişiyle uygunca artmış, San Francisco ve civarını 72 milletten insanın yaşadığı bir yer haline getirmiş, bir New York olmasa da. Yapılan araştırmalara nazaran San Francisco sakinlerinin %34’ünün öbür bir ülkede doğduğu ortaya çıkmış ve bu açıdan bakıldığında ABD’nin en kozmopolit 4. kenti pozisyonunda bulunuyor. Bu kozmopolitliği de dolaşırken daima hissedebiliyorsunuz. Yalnızca büyük bir Çin Mahallesi’ne (Chinatown) konut sahipliği yapmasıyla ilgili değil söylediğim.

Bunun dışında bir ekstra bilgi olarak da şunu söyleyebilirim, San Francisco’nun içinde bulunduğu California eyaleti ABD’nin en yüksek perakende satış vergisine sahip eyaleti olduğu için ülkenin en kıymetli kabul edilen kentlerine konut sahipliği yapıyor. Marketten aldığınız rastgele bir esere %7.25’lik sales tax uygulandığı için birebir eseri California’da en değerliye alıyorsunuz denebilir çok kaba bir hesapla. Hasebiyle San Francisco, ABD’nin en değerli kentleri ortasında daima dorukta. Çalıştığım şirketin San Francisco ofisinde çalışan arkadaşımlardan da biliyorum, burası ABD’nin en değerli kentleri listelerinde daima birinci 3’e giriyor. Bu arkadaşlarım San Francisco’nun merkezinde yaşamak yerine toplu taşımayla nispeten rahat halde ulaşılabilecek öbür yakın kentlerde yaşamayı tercih ediyorlar mesela. Kent merkezinde kiralar inanılmaz yüksekmiş, o denli diyorlar.

Bununla birlikte yahut direkt ilişkili olarak San Francisco’da, Chicago ve New York üzere öteki metropollerde adet olduğu üzere çok sayıda evsiz yaşıyor. Yapılan varsayımlara bakıldığında genelde ABD’de birinci 10’a giriyor evsiz sayısı bakımından. Bilhassa benim kaldığım hostelin bulunduğu Civic Center civarlarında köşe başları ve duvar tabanlarında gece gündüz bir sürü evsiz bulunuyordu. Bu açıkçası biraz tekinsiz bir his verse de ben gündüz yahut gece yahut sabahın çok erken saatlerinde sokaklarda dolaşırken bir sorun yaşamadım bu insanlarda kaynaklı olarak.

San Francisco’da görülebilecek yerler

Golden Gate Köprüsü

San Francisco dendiği vakit akla birinci gelen yapı herhalde Golden Gate Köprüsü’dür. 1937’de açılan ve San Francisco ile körfezin kuzey yakasındaki Marin County’i bağlayan 1.2 kilometrelik bu köprü, San Francisco kentinin günümüzdeki haline gelmesinde en büyük katkısı olan yerlerden biridir hiç elbet. San Francisco’nun deniz yoluyla ulaşıma bağımlılığını ortadan kaldıran, çağdaş bir mühendislik mükemmeli da denebilir. Şayet Golden Gate Köprüsü (ve yalnızca 6 ay evvel açılan, San Francisco’yu doğudaki Oakland’a bağlayan Oakland Bay Bridge) olmasaydı San Francisco bugünkü haline ulaşamazdı, bence burası kesin. Olağan ki bu köprüyü bir köprüden fazlası haline getiren, kentle bütünleştiren ögelerin başında o kendine has turuncu rengidir bence. Bu nedenle kentin görünümü içinde değişik bir yer ediniyor kendine.

Benim varsayım ettiğimin tersine köprünün bağladığı bölgenin ismi California’da altının keşfedilmesinden, hasebiyle “altına hücum” kavramının icadından evvel “Golden Gate” (Altın Kapı) imiş. Hatta İstanbul Boğazı’nın içinde kalan bölgeye Avrupalılar tarafından verilen Golden Horn isminden esinlenilmiş bu isim bulunurken.

Golden Gate Köprüsü, yapıldığı devirde dünyanın en uzun asma köprüsüymüş. Fakat doğal ki sonraki yıllarda öbür köprüler önüne geçmiş (hatta şu an bu alanda tepe, 1915 Çanakkale Köprüsü’ne ait). Yeniden de köprü yapılana kadar San Francisco kentinin en değerli ulaşım yolu deniz yolu olduğu için, köprünün yapılmasıyla kent adeta uçuşa geçmiş, hasebiyle kentin gelişimine yaptığı katkı tartışma götürmez. Hasebiyle yalnızca imgesiyle değil, fonksiyonuyla de San Francisco kenti ismine ne kadar büyük bir mana tabir ettiğine hiç kuşku yok.

Köprüde yürüyerek karşıya geçmek mükemmel bir tecrübe olurdu, ben vakit kısıtımdan dolayı maalesef lakin uzaktan seyredebilme imkanına erişebildim. Golden Gate Köprüsü lokasyon itibariyle etrafı açık bir yer olduğu için civardaki farklı noktalardan seyredilebiliyor. Yaptığım araştırmalara nazaran en hoş ve en kolay ulaşılabilen görüntü yerlerinden biri, kent tarafındaki kıyı şeridi Crissy Field‘mış, o yüzden o tarafa gittim ben. Fakat sisli bir sabah vakti karşıda Marin County’e gidip bulutlar içinde kalmış köprünün o halini görebilmeyi elbette çok isterdim.

Crissy Field San Francisco sakinlerinin pak hava alıp dolaşmak için en çok uğradığı yerlerden bir tanesi anladığım kadarıyla. Gerçekten uzun kumsalı, kumsala bitişik yürüyüş yolları, Crissy Field Marsh, yani bataklık olarak bilinse de küçük bir göleti andıran, gri balıkçıl dahil birçok deniz kuşunun yaşadığı alanıyla çok doğal bir yer. Üstelik kentin binalarından ve trafiğinden değerli bir arayla ayrılıyor. Burası 1994’e kadar resmi olarak Amerikan Ordusu’na aitmiş, lakin sonrasında bağımsız bir idare ünitesine devredilmiş. Burada beşerler yürüyor, koşuyor, köpek gezdiriyor, gönlünce vakit geçirebiliyor. San Francisco’da çok vakti olmayanların Golden Gate Köprüsü’nü görmek için en mantıklı ziyaret noktası burası bence.

Buraya yürüyerek elbette gidilebilir lakin gücünüzü saklamak yahut vakit kaybetmemek istiyorsanız toplu taşımayla yakın bir yere gelmek mümkün. Kent merkezini kat ederek Civic Center’dan geçen 130 yahut 150 numaralı otobüsle gidilebilir örneğin. Öbür yandan köprüden karşıya, yeniden 130 ve 150 üzere otobüslerle geçme seçeneği de kıymetlendirilebilir.

Alcatraz Adası

Adını sinemalardan bildiğimiz ikonik hapishane adası Alcatraz, San Francisco körfezinde, kent merkezine çok yakın bir noktada. San Francisco’dan başlayan cinslerle çok kısa bir müddette adaya ulaşmak ve buradaki hapishane tesislerini gezebilmeniz mümkün. İlgisi olanlara muhakkak tavsiye edebileceğim adaya dair daha fazlasını öğrenmek isteyenler için tüm aklımda kalanları ve sonradan öğrendiklerimi paylaştığım Alcatraz adası gezisi yazımı okumanızı tavsiye ederim.

Angel Island

Alcatraz’a burada detaylı biçimde değinmeyeceğim, fakat bu adanın kuzeyinde yer alan Angel Island‘a değinebilirim. Burası Alcatraz’dan çok daha büyük, günümüzde tabiat yürüyüşleri ve kamp yapmak için kullanılan bir ada. Hakikaten tertipli insan yerleşiminin -görevliler haricinde- olmadığı adada farklı tiplerde ağaçlar ve geyik üzere yırtıcı hayvanlar hayatlarını beşerler tarafından rahatsız edilmeden sürdürüyor. Yürüyerek yahut adadan kiralanabilecek bisiklet, e-scooter üzere araçlarla gezilebilen ada, tabiat tutkunlarının ilgisini ziyadesiyle çekecektir.

Adada İç Savaş yıllarında birtakım tarihi askeri müşahede noktaları kurulmuş, tıpkı Alcatraz üzere. Yıllar içinde farklı askeri hedeflerle kullanılmış. Tıpkı vakitte Amerika’ya deniz yoluyla göç edenlerin. bilhassa Asyalıların, bilhassa de Çinlililerin kabulünden evvel gelmek zorunda oldukları bir denetim noktası vazifesini sürdürmüş yıllarca. Göçmenlerin ahret sorularına maruz kaldıkları, salgın hastalık taşımadıklarına dair ayrıntılı muayenelerden geçtikleri, haftalarca, aylarca kafeslerle bekletildikleri, epey çileli vakitler geçirdikleri bir yer olarak bu adanın Asya kökenli göçmenler gözünde farklı bir yeri olduğu kesin. Adada bu göçmenlerin kaldığı barakalar bugün Göç Müzesi olarak hizmet veriyor. Göçmenlerin kaldığı yerleri görebiliyor, ahşap baraka duvarlarına kazıdıkları Çince şiirleri okuyabiliyorsunuz. İnsanı duygulandıracak cinsten bir yer olduğu söylenebilir.

Angel Island’a geliş için San Francisco kıyı şeridindeki Pier 41’den kalkan gemilere binebilirsiniz.

Modern Sanat Müzesi (SFMOMA)

MoMA dendiği vakit herkesin aklına New York’taki devasa Çağdaş Sanat Müzesi’nin gelmesi son derece doğal. Fakat Batı yakasının en eski çağdaş sanat müzesi olarak kabul edilen SFMOMA’yı San Francisco’ya gelmişken geçmemek gerekir.

1935’te Civic Center yakınlarındaki bir binada San Francisco Sanat Müzesi olarak açılan bina, 1995’te bugünkü Üçüncü Cadde’deki (Third Street) yerine taşınmış. Müze tam 7 kata yayıldığı için genelde en üstteki kata çıkıp oradan aşağı inerek geziliyor çoğunlukla. Gerhard Richter’in foto-resimleri, Anselm Kiefer’ın 3 boyutlu fotoğrafları, Amerikalı sayısız çağdaş sanatkarın, farklı cinslerde ürettikleri çağdaş sanat yapıtları bu müzenin farklı katlarını süslüyor. En ilgi alımlı eserler ortasında Olafur Eliasson’un One-way colour tunnel isimli renkli camlardan oluşan koridorunu söyleyebilirim. Birçok kişi burada fotoğraf çektiriyor. Ayrıyeten Henri Matisse, Salvador Kısmı üzere ustaların 20. yüzyıl başlarından kalma, daha klasik çeşitte yapıtları da müzenin koleksiyonunda bulunuyor. Yeniden Robert Indiana’nın ikonik “LOVE” heykelinin bir örneği de müzede bulunuyor. Lakin müzenin en bilinen yapıtı, Diego Rivera’nın Pan American Unity isimli, Amerikan ve Dünya tarihine sayısız göndermelerle dolu devasa duvar tablosuydu.

1940’ta Golden Gate Memleketler arası Fuarı (Golden Gate International Exposition) için devasa bir tablo çizen Meksikalı Rivera, bir öbür ünlü ressam Frida Kahlo’nun eski eşiydi bilindiği üzere. Bu tip birçok çalışması da bulunuyordu. Aylar süren ve insanların gözü önünde öbür sanatkarların da yardımıyla devam eden uğraşının akabinde Pan American Unity isimli yapıtını meydana getirdi. Fazla sembolizme girmeden San Francisco ve genel manada Kuzey Amerika’nın ve hatta dünyanın bir panoramasını bu yapıtın ayrıntılarında anlatmış Rivera. Bu yapıtta ABD’nin bağımsızlık süreci de anlatılıyor, 2. Dünya Savaşı ve Hitler de, Amerikan yerlileri yahut büyük sanayi atağını de. Sahiden epeyce görkemli ve ayrıntılı bir eser olduğunu söyleyebiliriz.

San Francisco Çağdaş Sanat Müzesi’ne giriş fiyatı 25$.

Fisherman’s Wharf

San Francisco’nun en kalabalık turistik yeri Fisherman’s Wharf olabilir. Gerçekten Türkçe çevirisi direkt balıkçı iskelesi manasına gelen bu kıyı şeridindeki iskelelerde birçok restoran, bar ve farklı tipten dükkanlar bulunuyor, bilhassa deniz eserleri açısından çok fazla seçenek bulunuyor. Yeme içme ve alışveriş manasında aradığınız her şeyi bulabileceğiniz, San Francisco’yla en özdeşleşmiş yerlerden bir tanesi.

Adından da anlaşıldığı üzere burada çok sayıda balıkçı teknesi bulunuyor ve hala balıkçılık yapılıyor. Buradaki iskelelere demirlemiş tarihi gemiler de dikkat çekiyor, bunlar San Francisco Denizcilik Tarihi Ulusal Parkı isimli yapının bünyesinde sergileniyor. Küçük bir müze de yeniden burada bulunuyor. Bilhassa daha batıda olan kısımdaki yollarda beşerler sabahları koşuyor, denizin içlerine hakikat uzanan iskelelerin ucuna yürüyüp harika Alcatraz ve Golden Gate Köprüsü görüntüleri yakalayabiliyor. Hele erken saatlerde, şimdi sis kalkmamışken çok daha değişik imajlar yakalayabilmeniz mümkün.

Deniz eseri dışında birşeyler denemek istiyorsanız, bu civarda bulunan Boudin isimli fırında San Francisco’nun en bilinen eserlerinden biri olan sourdough (ekşi mayalı ekmek) tekniğiyle yapılan türlü hamur işinden de yiyebilirsiniz. Acayip form ve aromaları bulunan bu ekmekleri de tatmaya çalışın buraya gelmişken.

Alcatraz yazısında da detaylı biçimde bahsettiğim üzere San Francisco’nun uzun kıyı şeridindeki her iskelenin bir numarası var. Hepsi farklı bir güzergah ve hedefe sahipmiş. Kentin en ünlü iskelesi, Fisherman’s Wharf’un içinde bulunan 39 numaralı iskelet (Pier 39). Burada pek çok deniz eseri restoranı yer alıyor. Hatta Forrest Gump sinemasından bildiğimiz Bubba Gump Shrimp Company’nin de bir şubesi var. Hem gündüz, hem de geceleri epey hareketli bir yer olduğunu söyleyebilirim.

Ancak bence buranın en büyük özelliği restoranları yahut gece hayatı değil. İskelelerdeki seyir noktalarından günün her saati görebileceğiniz, bölgenin kendine has tipleri ortasında yer alan California deniz aslanlarının (Zalophus californianus) binlercesi bu iskele civarlarında yaşıyor. Üstelik yalnızca fok yahut yunus üzere uzaktan görülebilecek biçimde değil, şahsen kendilerine ayrılmış platformlara tırmanıyorlar, güneşleniyorlar, bağrışıyorlar, birbirleriyle dövüşüp başkalarını denize itmeye çalışıyorlar, özcesi fakat hayvan bahçelerinde görebileceğiniz halde yakından, fakat bir o kadar doğal sayılabilecek bir ortamda hayatlarını sürdürüyorlar. Geceleri hala faal bir biçimde ortalarda dolaşıyor olsalar da yaşadıkları bölge bilhassa karanlıkta bırakılıyor. Münasebetiyle bu hayvanları görebilmek için bir gündüz vakti buraya gelmenizi tavsiye ederim.

Feribot İskelesi (Ferry Building)

San Francisco ile özdeşleşmiş tarihi yapılardan bir başkası ise Ferry Building olarak bilinen ana iskele binası. Körfezin iç kısmına, Oakland’a bakan bu bina, bir vakitler San Francisco’nun en kritik ulaşım merkeziymiş. San Francisco’nun haritasına şöyle bir bakacak olursanız bunun neden bu türlü olduğunu çarçabuk anlayabilirsiniz. Fakat kentin etrafına başta Golden Gate ve Oakland Bay Bridge üzere birçok köprünün yapılmasıyla bu özelliğini yitirmiş, günümüzde daha sembolik bir mana söz eder olmuş.

1898’de yapıldığında San Francisco’ya esas ulaşım yolu olan deniz yollarının son durağı vazifesini görüyormuş bu bina. Birebir vakitte San Francisco’dan öteki bir yere gitmek isteyenler için de seyahatin başladığı noktaymış, bu nedenle feribot iskelesini de içine alan bu bölgeye Embarcadero (embarcar ve embark, İspanyolca ve İngilizce yola çıkmak manasında gelen fiiller) San Francisco’nun ana caddesi diyebileceğimiz Market Street’in bittiği noktada bulunduğu için buraya gelenler, buradan rahatlıkla kentin istedikleri kısmına gidebiliyorlar yahut buraya nispeten kolay bir halde ulaşabiliyorlarmış.

Günümüzde hala buradan gemiler hareket ediyor olsa da kentin en canlı ulaşım noktası diyemeyiz doğal ki. Tekrar de bu hoş binaya gelmek, içerideki bilgi levhalarını okuyarak tarihi hakkında bilgi almak bence atlanmamalı.

Twin Peaks

San Francisco, gördüğüm bütün kentler içinde zirveleri ve yükseltileri bünyesine en hoş biçimde yedirebilmiş kent olabilir. Upuzun caddeler kat kat yükseliyor ve alçalıyor. Üstte da anlatmıştım zati bu durumunu. Jeolojik açıdan hareketli bir yer olduğunu esasen kentte yaşanmış yıkıcı sarsıntılardan biliyoruz.

Doğu’daki Amerikan kentleri olağanda düz olur, lakin Batı’da yer biçimleri daha çeşitli oluyor. Bu yüzden yüksek görünüm kuleleri yerine kentin yüksek zirveleri en hoş görüntüleri sunabiliyor, Chicago’daki Skydeck üzere mesela. Fakat San Francisco üzere kent kimliğinde zirve ve yokuşların bu kadar yeri olan kentlerde bu çeşit yapılara pek de gereksinim olmuyor. Her ne kadar Coit Tower yahut Hamon Observation Tower üzere kuleler olsa da San Francisco’nun olanca görünümünü görebilmek için fiyatsız bir seçenek olduğunu belirtmek isterim.

İşte San Francisco’da bu nokta Twin Peaks (İkiz Zirveler) diye bilinen yer. Açıkçası San Francisco’ya gitmeden evvel buranın David Lynch’in elinden çıkan birebir isimli meşhur dizi ve sinemayla bir bağı olduğunu düşünüyordum, değilmiş. İsminden da anlaşılacağı üzere yanyana 2 tane doruğun bulunduğu bu alan, körfezi ve okyanusu gözlerinizin önüne seren enfes bir görünüme sahip. Eureka Peak ve Noe Peak ismiyle bilinen bu iki zirve birbirine çok yakın. Burayı her vakit hatırlayacağım lakin yalnızca Market Street’ten körfeze yanlışsız uzanan harikulade görünümüyle değil, ayakta durmayı imkansız hale getiren acayip rüzgarıyla da. Herhalde etrafta daha yüksek öteki bir yerin olmaması ve okyanus kenarında bulunması nedeniyle olsa gerek, o denli bir rüzgar esiyor ki burada, çok hoş, güneşli bir havada gelmiş olsanız bile serin hissediyorsunuz. Selfie çekerken rüzgar yüzünden telefonunu düşüren çok kişi olmuştur eminim. Bunun yanında etrafta uçuşan karga yahut kuzgun tipi kuşlar, Twin Peaks’in kendine mahsus bir öteki tarafı.

Bu zirvelerin çabucak aşağısında bulunan Christmas Tree Point‘te hem görüntü noktası, hem de araçlar için park yeri bulunuyor. Alışılmış buraya kent merkezinden, Market Street tarafından geliyorsanız yolun bir noktada araç trafiğine kapatıldığını hatırlayım, araç trafiği fakat gerideki Portola Drive tarafından mümkün.

Bu zirveler her ne kadar hayli yüksek olup kenti ayaklarınızın altına serse de San Francisco’nun en yüksek yerleri değil. Twin Peaks’in birkaç kilometre güneyinde yer alan Mount Davidson kent merkezinin en yüksek yeri (sadece 1 metre farkla) ve Amerikan kentlerinde görmeye alışık olmadığımız bir haç bulunuyor zirvesinde. Bu haçı Dirty Harry serisinin birinci sinemasında de görüyoruz hatta.

Eğer Twin Peaks’e gitme niyetiniz varsa benim üzere yürümek yahut otobüse binmek seçenekleri karşınıza çıkacak. Fakat ne yaparsanız yapın zirveye tırmanmak için bacaklarınızın kuvvetine güvenmeniz gerekecek. Fakat merkezden çok yakın olmadığını belirteyim, BART’ın K, M yahut S çizgileri Castro durağından geçiyor, en azından oraya kadar gelebilirsiniz.

Hazır bahsetmişken Castro Street‘e de uğramanızı şiddetle tavsiye ederim. Yalnızca Amerika Birleşik Devletleri’nin değil, dünyanın en değerli eşcinsel mahallelerinden biri Castro Street. 1960’ların sonuyla birlikte eşcinsel çiftlerin taşınmaya yaşamaya başladığı, Harvey Milk ve burada yaşayanların gayretleriyle büsbütün eşcinsellerin bir kurtarılmış bölgesine haline gelen cadde, hala eşcinsellerin ağır olarak yaşadığı bir bölge olmayı sürdürüyor. Buraya yaklaştığınızda gökkuşağı renklerinin her yere hakim olmaya başladığını fark edersiniz esasen. Eşcinsel barları, The Castro Theatre üzere ikonik sinema salonları ve farklı mutfakları temsil eden restoranlarıyla burası San Francisco’nun elbet en renkli yerlerinden biri.

Yosemite Ulusal Parkı

Sadece California eyaletinin değil, bütün Amerika Birleşik Devletleri’nin en görülesi yerleri ortasında gösterilen Yosemite Ulusal Parkı genişçe bir alana yayılmış, nitekim kusursuz bir tabiat olağanüstüsü olarak nitelendirilebilir. San Francisco’da geçirdiğim günlerden bir adedini burayı görebilmek için harcadığıma mutlaka pişman değilim ve Alcatraz üzere tavsiye edebileceğim bir yer. Buraya yaptığım seyahate dair ayrıntıları paylaştığım Yosemite gezisi yazımı okumanızı öneririm.

Golden Gate Park ve Ocean Beach

Golden Gate Köprüsü üzere Golden Gate Parkı da San Francisco’nun en bilinen yerlerinden bir tanesi, isminin hissettirdiğinin tersine köprüye yakın değil, kent merkezinin tam batısında, yaklaşık 5 kilometreye 1 kilometrelik dikdörtgen bir alana kurulmuş çok büyük bir park. İçinde yürüyüş yolları, kayık sefası yapılabilen göletler, çeşitli aktifliklerin yapılabildiği, geniş çayırlar, uzun ağaçların yer aldığı ormanlık alanlar var. Ayrıyeten müşahede kuleleri, müzeler ve San Francisco Botanik Bahçesi üzere daha birçok yer bulunuyor. Gezmesi hayli keyifli bir yer olan Golden Gate Park’a vaktiniz varsa uğrayıp içinde kaybolmanızı tavsiye edebilirim.

Adından da anlaşılacağı üzere okyanus kıyısındaki uzun kumsala Ocean Beach deniyor. Burası San Francisco’nun en hoş yerlerinden bir oburu. Kent merkezinin en batısında, Golde Gate Park’a bitişik bir yerde bulunan bu kumsal, dünya gözüyle Pasifik’i görebileceğiniz, ayağınızı okyanusa sokabileceğiniz çok müstesna bir yer muhakkak. Fakat dalgaları çok yüksek, suları soğuk ve akıntıları da tehlikeli olduğu için burada denizde yüzmek isteyenlerden çok sörfçüler suya girmeyi göze alıyor. Hakikaten siz de buraya gidecek olursanız denizde yüzenden çok kumsalda ayakta dikilen beşerlerle karşılaşacaksınız.

Şehir merkezindeki Market Street’ten geçen 7 numaralı otobüsle rahat bir biçimde parkın okyanus tarafındaki ucu olan Ocean Beach’e 20-25 dakikada ulaşabilirsiniz. Farklı otobüs ve tramvay seçenekleri de bulunuyor.

Palace of Fine Arts

San Francisco denince akla gelen yapılardan bir başkasının de Güzel Sanatlar Sarayı (Palace of Fine Arts) olduğunu söyleyebiliriz. Buranın fotoğrafını gördüğünüzde, Avrupa standartlarında son derece sıradan bir yapı olduğunu düşünebilirsiniz. Lakin ABD üzere hudutlu bir tarihi olan ülkede çok kıymetli, neredeyse eşsiz bir park olduğunu kabul etmek gerekir.

Aslen 1915’te düzenlenen Panama Pasifik Milletlerarası Fuarı için yapılan süreksiz yapıtlardan biri olan Hoş Sanatlar Sarayı, mimar Bernard Maybeck’in yapıtı. İsminden anlaşılacağı üzere fuarda sanat yapıtlarının sergilendiği binaların önüne yapılmış. Fuardan sonra bu süreksiz yapıların birden fazla yıkılsa da burayı korumak için birçok hayırsever seferber olmuş. Sonraki yıllarda farklı emellerle kullanılan alan 1964-74 ortasında tüm bu alan yine, bu kere sağlam materyallerle kalıcı olarak yapılmış, vakit içinde çeşitli onarımlar görmüş ve günümüze dek gelmiş.

Önünde küçük bir gölet olan, Roma-Helen tarzı sütunlu koridorlar, sütunların etrafında tekrar antik çağı hatırlatan figürler ve hepsinin merkezindeki kubbeli rotundasıyla tamamlanan Hoş Sanatlar Sarayı, günümüzde son derece huzurlu bir park olarak San Francisco halkına hizmet etmeyi sürdürüyor. Küçük gölette buralarda sık görülen mavi balıkçıl üzere kuşlar ve çeşitli öteki hayvanlar ve sazlık bitkiler yaşıyor. Yapıların ortasında bulunan ağaçlarla görüntü tamamlanıyor. Özetle yalnızca bir fuar için ve büsbütün seyirlik maksatlarla yapılmış bir alanın, bir kentin nasıl ayrılmaz modülü haline geldiğini, lakin içinde bulunduğu ortama en ufak bir yapaylık katmadan, çarçabuk kentin özgün görünümü içine karıştığını, hem kentle bütünleşik, hem de kendini fark ettiren, bağımsız bir ekosistemi nasıl oluşturduğunu görmek isterseniz Hoş Sanatlar Sarayı’na kesinlikle gelin. The Rock sinemasını izlediyseniz şayet, buranın John Mason’ın kızı Jade ile buluştuğu sahnenin çekildiği yer olarak da burayı hatırlayabilirsiniz.

Burası Crissy Field’a, yani Golden Gate Köprüsü’ne çok yakın bir noktada bulunuyor. Merkezden 130 ve 150 numaralı otobüslerle gelinebiliyor.

Painted Ladies

San Francisco’nun makul yerlerinde Victoria usulü müstakil konutlar bulunuyor. Bilhassa merkezin biraz batısında kalan Steiner Caddesi üzeri ve etrafında. Bunlar caddeler boyunca yan yana uzanıyor. Bu konutların en bilinenleri, Alamo Square isimli parkın Steiner Caddesi’ne bakan tarafında yer alan Painted Ladies ismiyle bilinen meskenler serisi. Birbiriyle kol kola üzere duran 7 konutun farklı renkleri olsa da mimarileri itibariyle nitekim de kardeş üzere duruyorlar. Bu meskenlere Victoria stili denmesinin sebebi natürel ki İngiliz Kraliçesi Victoria devrinde (1837-1901) ortasında yapılmış olmaları. Kimilerinin üzerinde meskenlerin yapılış tarihleri de yazıyor, bir adedinde 1873 yazdığını şahsen gördüm. Cumba gibisi çıkıntıları, şatoları andıran kubbeleri olan, farklı farklı renklere boyanmış uzun ince konutların büyük kısmı günümüze ulaşamasa da yeterli ki hepsi yıkılmamış, hem kente değişik bir hava katıyor, hem de çeşitli sinemalarda dekor olarak kullanılıyor. Mesela Robin Williams’ın ünlü Mrs. Doubtfire sineması Steiner Caddesi’ndeki bu konutlardan birinde çekilmişti.

Lombard Street

San Francisco’nun en bilinen, en azından en hatırda kalıcı yeri Lombard Street diyebilirim. Olağanda Amerikan kentlerinde görmeye alıştığımız cinsten dümdüz ve uzun bir cadde olmakla birlikte bu caddenin 180 metrelik kısmı, dünya üzerinde örneğine az rastlanacak çeşitten. Caddenin eğimli bir noktasında keskin zigzaglarla oluşan bu kısım, araç trafiğine de açık ve çok yavaş bir biçimde aşağı inen araçları kenardan seyretmek çok keyifli. Olağan ki buranın üstten görülen görüntüsü da tıpkı biçimde eşsiz. Bu caddenin etrafında olağan meskenler var ve bunların San Francisco’daki en değerli meskenler ortasında olduğunu kestirim ediyorum.

Bir tarafı Leavenworth, öteki tarafı Hyde Street tarafından kesilen Lombard Caddesi’nin bu kısmını kesinlikle görün. Yürüyerek gelebileceğiniz üzere Hyde Caddesi’nden geçen turistik tramvayla da buraya ulaşabilirsiniz.

Coit Tower

Yukarıda San Francisco’nun en hoş görüntülerinin Twin Peaks’ten görülebildiğini söylemiştim, lakin buna katılmayanlar çıkabilir. Zira Coit Tower üzere kentin göbeğinde bir zirveye inşa edilmiş bir öbür kule daha var. Biraz daha açılardan olsa da kentin gökdelenlerle dolu merkezini buradan çok daha görebilmek mümkün olabiliyor.

1933 yılında inşa edilen kule, birkaç yıl evvel vefat etmiş olan hayırsever Lillie Hitchcock Coit‘in “şehrin güzelleştirilmesi için harcanmak üzere” bağışladığı parayla, Telegraph Hill isimli doruğa dikilmiş. Bu zirve denize epeyce yakın olmasına karşın çok yüksekte, dik merdivenler ve yokuşların çıkılmasıyla ulaşılabilen bir noktada bulunuyor. Kulenin etrafında Pioneer Park isimli bir park bulunuyor. Söylenenlere nazaran Coit hayatı boyunca istekli itfaiyecelere büyük yakınlık duymuş, bu yüzden bu anıt da San Francisco’nun itfaiyecilerine adanmış.

Silindir formundaki kulenin yer katında, bölgenin kendi sanatkarlarının yaptığı tablolardan müteşekkil bir galeri bulunuyor. Bu tablolar San Francisco’daki günlük ömrü ve bireyleri bütün gerçekçiliğiyle resmetmiş, fabrika çalışanları, tarlalarda çalışan çiftçiler, kalabalık halk yığınları sosyalist gerçekçilik akımı çerçevesinde yapılmış. 1930’larda ABD’de muhakkak bir gücü olan solcu akımların tesirindeki sanatkarların kule için özel olarak yaptığı bu eserler, Kapitalizm’in beşiği pozisyonundaki ABD’nin büyük kentlerinden bir adedinde, kentin kıymetli simgelerinden birinde hala duruyor ve bu bana epeyce farklı geliyor. Ancak üstte SFMOMA’yla ilgili kısımda, Diego Rivera’nın yaptığı devasa Pan American Unity adlı yapıtın bulunduğunu söylemiştim, Rivera da periyodun en ünlü solcu sanatkarlarından biriydi. Sonuç olarak Pan American Unity ile Coit Tower’daki eserler ortasında önemli bir benzerlik kurabileceğinizi söyleyebilirim.

Bu tablolar haricinde kuledeki asansör marifetiyle en üstteki görünüm noktasına çıkıp San Francisco’nun ve körfezin harikulade görüntülerini görebilirsiniz. Asansöre biniş fiyatı 10$, ayrıyeten içerideki tabloların gezdirildiği ve hepsiyle ilgili bilgilerin verildiği başka cinsler da fiyatı karşılığında ziyaretçilere sunuluyor.

Görme fırsatı bulamadığım ve üstte sayamadığım öteki kıymetli yerler ortasında ünlü sanat müzesi de Young, Asian Arka Museum, ünlü Walt Disney’in hayatına dair birçok bilgi ve yapıtın yer aldığı Walt Disney Aile Müzesi üzere sayısız müze ve vakit geçirecek yer bulunuyor. Kentin muhtemelen en merkezi noktası olan Union Square‘i de anmış olayım.

San Francisco’da ulaşım

San Francisco’nun metro ağı çok karışık olmasa da çevrimdışı bir uygulama hayli işinize fayda. Havaalanından kent merkezine gelmek için en uygun yol olmasının yanında körfezin karşı yakasına, Oakland’a da bizdeki Marmaray gibisi bir tüp geçip aracılığıyla geçebiliyorsunuz. Yeniden daha evvel bahsettiğim üzere Golden Gate ve Oaklan Bay Köprüleri, San Francisco’yu körfezin karşı yakalarına bağladığı için otobüslerle de bu daha uzak yerlere kolaylıkla geçilebiliyor. Kent merkezinde ise başta Market Street olmak üzere birçok ana caddeden otobüsler ve tramvaylar geçiyor.

Tabii San Francisco denince akla gelen muazzam tarihi tramvayları ayrıyeten anmak gerekir. Artık çoğunlukla turistik maksatlarla kullanılıyor olsa da o acayip dorukları inip çıkarken işinize yarayabilir. Tramvaylar bu dik yokuşları on yıllardır oflaya puflaya çıkıyorlar adeta ve daha uzun bir müddet de çıkacaklar üzere gözüküyor. En ünlülerinden biri, Fisherman’s Wharf’tan kalkıp Hyde Caddesi boyunca ilerleyen çizgi diyebilirim. Tramvaylar San Francisco’da ulaşıma katkı vermenin çok daha ötesinde bir mana taşıyor üzere, kentin simgeleri ortasına girmişler. Sinemalarda, bölgenin spor kulüplerinin logolarında, tişörtlerde ve öteki birçok yerde bu tramvayları görebiliyorsunuz.

San Francisco filmleri

Bir New York yahut Chicago kadar olmasa da San Francisco da görsel açıdan son derece varlıklı bir kent. Münasebetiyle burada çekilmiş çok sayıda meşhur Hollywood sineması bulunuyor. Alcatraz’la ilgili yazımda bahsetttiğim Alcatraz sinemalarının bir kısmında San Francisco da görülebiliyor, bilhassa The Rock‘taki meşhur kovalamaca sahnesi, kent merkezinin içinde geçiyor, Hoş Sanatlar Sarayı ve Pier 39 üzere öteki turistik yerler de görülüyor. Lakin San Francisco’nun daha merkezde olduğu sinemalar ortasında, Clint Eastwood’un canlandırdığı dedektif Harry Callahan’ın farklı maceralarını anlatan Dirty Harry serisinin sinemalarını, Robin Williams’ın kendi çocuklarına dadılık yaptığı Mrs. Doubtfire‘ı, Will Smith’in gerçek bir öyküden uyarlanan The Pursuit of Happyness‘ı yahut Sean Penn’in 70’lerin tanınmış eşcinsel aktivisti Harvey Milk’i canlandırdığı Milk sinemalarını sayabilirim. Yüzlerce sinema daha sayılabilir.

4-5 gün kadar vakit geçirdiğim San Francisco’da elimden geldiğince çok yer görmeye çalışsam da eksik kalan birçok yer olduğunu biliyorum. Yeniden de sokaklarında uzun uzadıya gezebildiğim, gördüğüm öbür Amerikan kentlerine nazaran biraz daha sıcak bulduğum, görünümleri ve genel havasıyla gezmesi keyifli bir yerdi. Dünyanın başka bir ucundaki bu hoş kenti görmek isteyenlere bu yazının yararlı olmasını umarım.

İletişim

Bu yazıyla ve öteki yazılarımla ilgili her türlü sorunuzu, yazıların altına yorum yaparak bana iletebilirsiniz.