Cricova şarap mahzeni turu – Kişinev’de farklı bir deneyim

İtiraf etmeliyim ki ‘Kişinev’e gidip de Cricova’ya gitmemek olmaz’ demek bana biraz “monşerce” bir yaklaşım üzere geliyor. Cebindeki her kuruşun hesabını yapmak durumunda olanlar yahut “dark tourist” prensiplerine sadık bireyler için bir seçenek oluşturmamasını çok doğal karşılarım.

Ancak, Kişinev’in ne kadar düz, ekstra tecrübeler sunmaktan uzak bir kent olduğunu kestirim ettiğimden, orada geçireceğim vakti boş geçirmemek için Tiraspol macerası dışında birşeyler aradım. Birkaç seçenek ortasından Kişinev’in çok da uzağına gitmenin gerekmeyeceği Cricova’da karar kıldım, hakikaten Cricova’daki şarap mahzenlerinin adeta yer altında apayrı bir kenti sakladığını evvelden okumuştum.

Eğer cebinizde biraz harcayabileceğiniz Moldova Lei’niz kaldıysa, şarap seviyorsanız yahut Kişinev’de yapabilecek öbür birşeyiniz kalmadıysa, Cricova’ya bir ziyarette bulunmayı düşünebilirsiniz.

Cricova nedir, neden kıymetlidir?

Cricova, Kişinev’in 15 kilometre kadar kuzeyinde yer alan küçük bir kasaba aslında. Birkaç parkı, bakkalı, marketi ve bankası haricinde pek birşey yok burada. Buranın kıymeti, ismini verdiği şarap markasının, girişi kasaba merkezine yaklaşık 1 kilometre uzaklıkta bulunan uçsuz bucaksız bir şarap kentinin üzerinde kurulmuş olmasından geliyor.

Adeta bir yer altı labirenti diyebileceğimiz tüm kompleks, Cricova kasabasının altını büsbütün kaplayacak kadar büyük. Tünellerin uzunluklarının toplamı 120 kilometre civarında ki tekrar Moldova’da bulunan Mileștii Mici’den sonra dünyanın en büyük ikinci şarap mahzeni unvanına erişmesini sağlıyor. Devlet tarafından sahibi olunan ve işletilen Cricova şaraphanesi, endüstriyel üretim kapasitesi epey düşük olan Moldova’nın kuşkusuz kıymetli ihraç kalemlerinden olan, dünyaca ünlü Cricova şarabına mesken sahipliği yapıyor.

Cricova’nın bu kadar kendine has bir lezzeti olmasında coğrafik özelliklerinin büyük hissesi varmış. Yerin ve mağara duvarlarının epeyce geçirgen bir yapıdaki kireçtaşıyla kaplı olmasından dolayı içerisi yıl boyunca 12-14 derece sıcaklığı, %90’ların üzerinde nem oranını sabit biçimde koruyabiliyormuş, Cricova şaraplarının olgunlaşmasını bu az rastlanır özellik farklılaştırıyormuş.

Cricova şarap mahzeni tipi nasıl ayarlanır?

Cricova şarap mahzenlerine ferdi olarak girilemiyor maalesef, bu yüzden önerdikleri tiplerden birini seçmeniz, garanti olması için de önden rezervasyon yapmanız gerekiyor.

Tur seçenekleri bu sayfada yer alıyor. Vaktinize, zevkinize nazaran birini seçebilirsiniz. Ayrıyeten şarap konusunda benim üzere son derece bilgisiz biriyseniz, içinde 2 şarabın bulunduğu ikram paketini de önden almanızı öneririm, sizin yerinize seçimi onlar yapıyor. Bana kalırsa gitmeden evvel cinsinizi seçin ve o denli rezervasyon yapın.

Tur rezervasyonu için üstte verdiğim siteyi kullanabilirsiniz, fakat bir prosedür daha var. Benim de diğer bir gezginin sayfasından okuyarak öğrendiğim bu usulü de aklınızda tutun: Kişinev’de bulunan Cricova şubesine (Strada Alexei Şciusev, numara 96 adresinde) gidip çeşide katılmak istediğinizi söyleyince sizi üst kattaki ofislerine götürüyorlar, oradan da Cricova’daki İngilizce bilen bir görevliyle konuşturup rezervasyonun tamamlanmasını sağlıyorlar. Ben bu biçimde rezervasyon yaptım. Daha o telefon konuşmasında bile yanımda kalın birşeyler getirmemi, cins saatinden en az 10 dakika evvel orada olmamı sıkı sıkı tembihlediler.

Cricova’ya nasıl gidilir?

Cricova çok uzak olmadığından, Kişinev’den taksiyle de gidilebilir olağan (uber gibisi YandexGo uygulamasını kullanabilirsiniz). Lakin hem tasarruflu olmak, hem de biraz lokal seyahat tecrübesi yaşamak istiyorsanız, olağan belediye otobüsleriyle gitme seçeneğini göz gerisi etmeyin.

Kişinev’de Vasile Alecsandri Caddesi ile Alexandru cel Bun Caddesi’nin kesiştiği yerdeki otobüs durağından kalkan 2 numaralı otobüs (troleybüs değil, biz Ankaralıların yakınen tanıdığı eski Ikarus marka otobüs) Kişinev’le Cricova ortasındaki ulaşımı sağlıyor. Trafik durumuna nazaran 30-40 dakika süren bir seyahat sonunda Cricova merkeze varılıyor. Seyahat fiyatı 4.5 lei (2 TL) ve otobüs içinde daima dolaşan vazifeli tarafından bindikten sonra toplanıyor, ülkedeki başka toplu taşıma araçlarında olduğu üzere. Gündüz vakti yaklaşık 20-30 dakikada bir otobüs kalkıyor.

Cricova’nın merkezinde indikten sonra da, işaretleri takip ederek, yaklaşık 10-15 dakikalık bir yürüyüşle Cricova mahzenlerinin olduğu yere varıyorsunuz.

Cricova şarap mahzeni turu

Anladığım kadarıyla günde bir tane İngilizce tıp düzenliyorlar, bana da onu önerdiler aslında telefonla konuştuğumda. Ben de Cricova tesislerinin resepsiyonuna gidip tıp fiyatını ödedikten sonra tıbbın başlamasını beklemeye başladım. Vakti gelince de buggy üslubu bir otomobile binip yola çıktık, yaklaşık 20 kişilik bir gruptuk.

Rehber daha otomobile binerken yanımızdaki kıyafetlerimizi giymemizi tavsiye etti, hakikaten şarap mağarasının uçsuz bucaksız labirentine daldığımız anda karanlıkla birlikte inanılmaz bir soğuk her yanımızı sarıverdi. Bu kadar ani bir sıcaklık değişimini yaşamamış olabilirim. Hem hava soğudu, hem de gerçek bir mağara üzere nemi hissettim. Yeniden de basık ve rahatsız edici bir ortam yoktu.

Tur boyunca çeşitli yerlerde durup rehberin anlattığı kıssaları ve verdiği bilgileri dinledik. Birinci olarak Cricova’nın tarihi anlatıldı: Moldova’nın yer aldığı Besarabya topraklarındaki üretimi alışılmış ki yüzyıllar öncesine gidiyor olsa da Cricova markası nispeten yakın bir tarihte, 1952’de kurulmuş. Petru Ungureanu’nun, Cricova’daki kireçtaşı madeninin galerilerini şarap saklama ve olgunlaştırma için kullanılmasını önermesiyle kaliteli şarap üretimi yapılabileceği anlaşılmış. SSCB yıllarında ülkenin en büyük şarap üreticisi pozisyonuna yükselmişler, hala de dünyanın birçok ülkesine ihracat yaptıkları üzere, kıymetli bir şarap koleksiyonuna da mesken sahipliği yapıyorlar. Her ne kadar Rusya’nın uyguladığı şarap ambargosundan dolayı en büyük pazarlarını kaybetmiş olsalar da, hatırı sayılır bir ihracat kapasiteleri hala mevcut. Şarap üzümlerini elle tek tek seçiyorlarmış.

Bu bilgileri hem anlatılanlardan, hem de bize de izletilen bu görüntüden aldım:

Tur esnasında birinci olarak kimileri insani, kimileri devasa boyutlara ulaşan şarap fıçılarını gördük. Üstteki sineması izlemek için alındığımız sinema salonunda sineması izlerken bir roze şarap tattık.

Ardından şarapların şişe içinde saklandığı yerlere geçtik. Birinci olarak köpüklü şarap kısmına gittik. Burasının 100 metre derinlikte olduğunu söylediler. Aykırı çevrili biçimde duran şarapların, 6 vazifeli tarafından her gün 45 derece açıyla çevrildiği uçsuz bucaksız odada, her vazifelinin her gün yaklaşık 3000 şarap çevirdiğini, vazifelerinin bu olduğunu öğrendik. Tekrar son haline gelmiş şarapların renklerini denetim eden vazifeliler varmış. Moldova üzere bir ülkede, adeta gün yüzü görmeden çalışan bu bayanların haline vah vah diyen tuzu kuru turistler olarak, isimlerini, kenarlarında sakladığı şarapların tipinden alan caddelerden geçerek yolumuza devam ettik.

Sonrasında daha az emek gerektiren, yan yatmış formda yıllarca bekleyebilen kırmızı şarapların olduğu odalar geldi (beyaz şaraplar bu türlü bir bekleme süreci gerektirmediğinden mahzenlerde yer almıyorlardı). Lakin oraya gelmeden evvel, eski şarap üretim araçlarının yer aldığı küçük bir müzeyi geçtik. Yeniden burada küçük bir şapel vardı, nedense aklıma, Wieliczka Tuz Madeni’nde tuz kayalarına oyulmuş fevkalâde kiliseyi getirdi burası. Düğünler falan da yapılıyormuş vakit zaman.

Çeşitli yarışlarda mükafatlar kazanmış Cricova şaraplarının olduğu köşeyi de geçtikten sonra farklı bir kısım daha gördük, o da Cricova’da şarapları bulunan ünlülerin olduğu bir dünya haritasıydı. Birçok dünya önderinin burada şarapları yıllanmaktaymış, Vladimir Putin, Angela Merkel, John Kerry, Aleksandr Lukaşenko, Monako Prensi Albert gibi… Ayrıyeten tenisçi Marat Safin, boksör Nikolay Valuev, oyuncu Michelle Yeoh, müzikçi Lara Fabian, Goran Bregoviç üzere dünyanın birtakım meşhurlarının da burada şarapları varmış. Dikkatimi çeken bir isim daha oldu, aşağıdaki resime güzelce bakarsınız kendisini bulabilirsiniz. Anladığım kadarıyla Moldova’yı ziyaret eden devlet liderlerine burayı da gezdiriyorlar, hem burası devlete ilişkin olduğundan, hem de öteki gezdirecek fazla yerleri olmadığından herhalde.

Sonunda kırmızı şarapların saklandığı yere geldik. Burada 1902’den kalma Easter of Jerusalem başta olmak üzere artık içilmeyecek hale geldiğini varsayım ettiğim, lakin koleksiyon bedeli yüksek şaraplar yer alıyor. Easter of Jerusalem’in dünyadaki tek örneği buradaymış. Sonrasında az evvel bahsettiğim ünlü şahısların, Putin’in, Merkel’in şaraplarını gördük. Mantarı küflenmiş, üzeri beş karış toz olmuş, her tarafını örümcek ağı kaplamış bu şişelerin içinde, günü geldiğinde kıymet biçilemez hale gelecek şarapların sabırla beklediğini bilmek epey değişik bir his diyebilirim.

Burayı da geride bıraktıktan sonra şarap tadım odalarına girdik. Biri Moldova kırsalından esinlenmiş, biri deniz temalı, biri başkanlık odası isminde bu farklı odaları gördük ve Gagarin odası da denilen yerde şarap tadımına geçtik. Önümüzdeki krakerleri yiyerek sırasıyla köpüklü, beyaz ve kırmızı şaraplar içtik. Her birinde rehberimiz, şarap tadımının nasıl yapılacağına dair başlangıç düzey bilgiler paylaştı (bardağı koklamak, çalkalamak, tekrar koklamak, bardağı eğip ucunda renginin nasıl değiştiğini gözlemlemek gibi). En sevdiğim sinemaların başında gelen Alexander Payne’in Sideways‘inde Miles’ın anlattığı şarap tadım tekniğini hatırladım ister istemez, ona çok benziyordu. Fakat tahminen de birinci sefer bütün bu ritüellerin ne işe yaradığına dair bir fikrim oluştu, eğitimsiz burnum, çalkalama sürecinin akabinde daha farklı aromaların ortaya çıktığını fark edebildi.

Açıkçası pandemi kaidelerinde kapalı bir ortamda birçok farklı milletten beşerle tıpkı ortamda bulunmak beni biraz gerdi. Fakat tadım işi bitiminde keyfim yerine geldi, gerçekten 2 şaraptan oluşan armağan kutum da odadayken verildi. Benden diğer kimse almamış, kendimi adeta plaketle taltif edilmiş üzere hissettim. Sonrasında götürüldüğümüz dükkanda da kucağımda kutuyla dolaştım ve akabinde yeryüzüne geri döndürüldük. Çeşit yaklaşık 2 saat sürdü.

Şüphesiz ki Cricova ziyareti, Moldova’daki en ucuz aktiviteniz olmayacak. Benim seçtiğim tıp olan “Business”ın fiyatı 450 MDL’ydi (Haziran 2021 itibariyle 220 TL), 2 şaraplık ikram paketini de ekleyince 600 MDL (290 TL) oldu. Üstte da belirttiğim üzere tüm tiplere ve fiyatlarına buradan bakabilirsiniz. Lakin genel itibariyle, hele ki Moldova’da bulunduğunuzu da düşünürseniz farklı bir tecrübe yaşayabileceğinize emin olabilirsiniz. Bu nedenle Moldova’ya gelmeden evvel bu türlü de bir seçeneğiniz olduğunu unutmayın. Cricova yahut Mileștii Mici’den birini görmeye çalışın.